07 Ağustos 2011 Pazar Saat 16:28
Van ile Çatak, Bahçesaray, Çaldıran, Erciş ve Başkale ilçelerinde derelerin üzerine 3 baraj ve 32 Hidroelektrik Santrali (HES) yapılması planlanıyor. Projelerin hayat bulmasıyla hem tarih ve doğa tahrip edilecek, hem de katliamın yapıldığı Zilan Deresi başta olmak üzere birçok yerleşim yeri sular altında kalacak.
Nehirlerin akışını durduran, akarsu yataklarında bulunan kültürel mirasları yok eden ve doğayı tahrip eden Hidroelektrik Santrali (HES) ve barajların yapılmasına karşı sesler her geçen gün yükselirken, Van’da ise var olanlara yeni barajlar ve HES’ler eklenecek. Bölgedeki yurttaşlar yaklaşan tehlike karşısında her hangi bir refleks göstermezken, yeni HES’ler ve barajların birçok alanı sular altında bırakacağı belirtiliyor. Var olan barajlara ve faaliyette olan HES’lere 3 baraj ve 32 HES eklenecek. Çatak’ta 3 baraj, 13 HES, Bahçesaray’da 4, Başkale’de 4, Erciş’te 5, Çaldıran’da 1, Gürpınar’da 1, Gevaş’ta 1 ve merkez köylerde 3 HES yapılacak.
Bölge halkı üretimden koparılacak
Çatak ilçe merkezine 22 kilometre uzaklıkta bulunan Kaçet Köyü’nün Rêzêdêrê Mezrası, Övecek (Ferxinis) Köyü’nün Kirmanis, Aşê Cemîl ve Çaxir mezraları ile Dalbastı (Xumar) Köyü’nün Turreşan Mezrası’nı içine alan ve Guhor Bölgesi’nde yapılmasına karar verilen Çatak Narlı Barajı ve HES projesi, yerleşim yerlerini yok edeceği gibi halkın geçim kaynağı olan tarımı da bitirecek. Yine Çatak, Sortkin, Ziril, Sineber, Büyük, Dudan, Bidar, Şeyhdeğirmen ve Alakan dereleri üzerinde yapılacak 15 HES ile barajın, doğal güzelliğiyle bilinen ve fıstık ile ceviz ağaçlarının bulunduğu vadi sular altında kalacak ve bölge halkı üreticilikten kopacak. Bölgedeki yurttaşlar projenin iptali için yerel mahkemelere başvurmaya hazırlansa da büyük projenin iptal edilme durumunun olmadığı yetkililerce kaydediliyor.
Zilan Deresi HES’lerle yok edilecek
Erciş İlçesi’ne bağlı olan ve Zîlan Katliamı’nın yapıldığı yer olarak bilinen Zilan Bölgesi’nde, Ilıca (Germav) Köyü sınırları içinde akan derenin üzerinde yapılacak Ilıca HES’in doğaya verdiği tahribatın dışında, bölge halkının şifa niyetine ziyaret ettiği ve konaklandığı kaplıcayı da olumsuz etkileyeceği belirtiliyor. Bölge halkının bu projenin hayata geçmesi durumunda göç etme durumuyla karşı karşıya kalabileceği gerçeğinin yanı sıra Zîlan Katliamı’na tanıklık eden bölgenin yapılacak 3 HES ile yok edileceği ise tartışılacak konular arasında olacak.
Doğa harikası ilçe ve şelale HES’lere teslim edilecek
Bahçesaray (Miks) İlçesi’nin ortasından geçen Miks Çayı’nın üzerine Beşik ve Tüğsüz adıyla 2 HES yapılacak. Türkiye’nin en uzun parkuruna sahip olduğu belirtilen çayda, yaz aylarında rafting yapılırken, alabalığı ile meşhur olan çay, HES’e kurban edilecek. Aynı ilçede geçen Avşar Çayı üzerinde ise Pervari ve Kuruçay olmak üzere toplamda 4 HES yapılacak. 8 ay boyunca karlarla kaplı olan ve yöre halkı tarafından bir ülke olarak tabir edilen Miks’ün henüz bozulmamış doğası ve birçok güzelliği HES’lere teslim edilecek.
Çaldıran’da Deliçay, Gevaş’ta Arpet Deresi, Başkale’de Zap Suyu ile Esenyamaç Çayı üzerinde yapılacak olan HES’lerden biri Gürpınar’da, 3’ü ise Van merkeze bağlı sular üzerinde yapılacak.
Muradiye ilçesi’nde bulunan ve doğa harikası olarak nitelendirilen Muradiye Şelalesi’nin üst ve alt kısmında yapımı tamamlanan ve yakın bir tarihte faaliyete geçecek olan Ayrancılar HES, daha önce Muradiye Belediyesi tarafından ruhsatsız olduğu gerekçesiyle mühürlenmişti. Buna rağmen şirketin mühürleri sökülerek, çalışmalarına devam etmişti. Belediye, HES hakkında Muradiye Cumhuriyet Başsavcılığı’na “Mühür Fekki” yaptığı nedeniyle suç duyurusunda bulunmuştu. HES’e vurulan mühürlerin yasal olmayan yollardan sökülmesinin ardından belediye, Muradiye Elektrik Enerji Üretim A.Ş’ye uyarı yazısı gönderip, konunun yargıya taşınacağı uyarısına bulundu, ancak şirket HES yapımına devam ederek bu yıl içinde yapımını tamamladı.
Nazan Sala/Wan
Kürdistan Stratejik Araştırmalar Merkezi
www.navendalekolin.com – www.lekolin.org – www.lekolin.net – www.lekolin.info
