21 Ekim 2012 Pazar Saat 09:30
Pirsgirêkên girtiyan ên tenduristiyê gihişte asta gelek cidî – Dîha
Çalakiya gireva birçîbûnê ya bêdem û dorveneger ket roja 40’emîn û di girtiyên li Girtîgeha Jinan a Bakirkoyê û 1-2’yemîn girtîgehên Tîpa F a Kandira yên di çalakiya greva birçîbûnê de pirsgirêkên tenduristiyê dest pê kirin. Di nav girtiyan de xwîn daverivandinê, êşa mede û ser êşê dest pê kir. Girtiyê edîl yê bi navê Murat Çelîktepe yê ku bi armanca piştgiriyê bide çalakiya girtiyên siyasî pirsgirêkên cidî dijî û ji girtiyê bi navê Muhammed Mahmo yê ji Suriyeyê û 39 rojin di çalakiya greva birçîbûnê de ye tu agahî jê nayên girtin.
Çalakiya greva birçîbûnê ya li girtîgehan di 12’ê îlonê de dest pê kir ket roja 40’emîn û pirsgirêkên teduristî yên gelek cidî dest pê dikin. Parêzerên bi navê Gulîzar Tuncer, Ramazan Demîr, Sînan Zîncîr, Îzzet Kiliç û Cem Gok li ser navê ÎHD’ê ji TTB’ê, rêxistinên navneteweyî yên tenduristiyê, TBMM’ê, Parlementoya Ewropa, Wezarata Tenduristiyê û Serokwezîriyê re têkildarî rewşa tenduristiyê ya girtian re rapor amade kirin.
Di raporê de wiha tê gotin:
“Hemû girtiyên li Girtîgeha Jinan a Bakirkoyê pirsgirêka xevê dijîn û ji girtiyan Nurcan Can de alerjiyê dest pê kir. Di çavên wan de reş û şînbûn û pirsgirêkên têgihînê dijîn. Semra Tekîn, di nav rojê de ji ber bêhal dibe dikev û pirsgirêka xevê dijî. Hanim Çelîk, li gel heman pirsgirêkan pirsgirêka têgihînê dijî. Çîmen Turk jî di tiliyên wê de reş û şînbûnê dest pê kirin û ligel pirsgirêka xevê di dilê wê de pirsgirêk heye. Di medeyê wê de êşê dest pê kir. Canan Guler jî serê wê dest bi êşanê kir û di riyên îdrarê de pirsgirêkan dijî.
Revîra girtîgehê rapor neda
Girtiyên li 1’emîn Girtîgeha Tîpa F a Kandirayê dest bi çalakiyê kirin jî pirsgirêkên tenduristiyê dijîn. Girtiyê bi navê Hakan Yalçinkaya yê ku di greva birçîbûnê de jî di rojên dawî de pirsgirêkên tenduristiyê yên weke êşa mede û ser êşê dijî. Di 3 rojên dawî de gelek bêhal de be û xumam dikev ser çawên wî. Mahmut Gucîn tansiyona wî dikeve û gelek di westiyê û hestiyên wî di êşin. Gucîn, ligel ku di roja 28’an de pirsgirêkên xwe vegotin jî bi zorê birin dadgehê û revîra girtîgehê rapor nedayê.
Bêhaliyê dijî
Rêveberê Rêxistina BDP’ê yê Bagcilarê Cevdet Alîm, goştê diranênwî îltîhabê girtin û pirsgirêka wê dijî. Fehmî Aslan ligel heman pirsgirêka tenduristiyê pirsgirêkên din ên tenduristiyê dij. Îbrahîm Aykurt, ji ber hefteyek gelek bêhal e serê wî gelek diêşe. Nîhat Baran, ligel heman pirsgirêkan di ditînê de pirsirêkan dij. Di movikên milan û parsuyan de gelek êşê dij û pirsgirêka xevê dijî. Di nava rojê de incax 4 saetan dikare rabike û êdî vexwarinan jî nikare vebixwe. Her tim pirsgirêka lerizînê dijî. Necat Sacî, ligel heman pirsgirêkan, pirsgirêka dîtinê û tansiyonê diji. Aydın Tunç, ligel heman pirsgirêkan bêhaltî û westiyan di astekî gelek jor de ye. Rojnameger Omer Faruk Çalişkan, heman pirsgirêkan dijî. Yusuf Keskîn jî heman pirsgirêkan dijî.
Girtiyê bi navê Murat Çelîktepe yê edî yê ku li heman girtîgehê bi ramanca piştgiriyê bide çalakiya girtiyên siyasî jî pirsgirêkên gelek cidî yên bêhatiyê dijî.
Di tif û îdrarê de xwînbûn
Girtiyê bi navê Şeyhmus Oncel ê ku li 2’yemîn Girtîgeha Tîpa F a Kandirayê dema ku çû destşoyê û hewcehiya xwe dît xwînbûn di îdrara wî de çêbû. Oncel pirsgirêka mede dij. û ligel ser êşanê tansiyona wî jî dikeve. Şevê ji ber ronahiyê çavên wî dişewitin. Emrah Kaplan, şavên wî tarî dibin û ji ronahiyê nerehet dibe. Erol Şen, dema ku serê sibê tif dike xwîn derdikev. 10 kîlo winda kirin. Ersîn Yolu û Yasîn Yilmaz jî diyar kirin ku moral û tenduristiya wan gelek baş e. Nazmî Dogan zeyîf dibe. Suphî Yalçinkaya heman pirsgirêkên tenduristiyê dijî û Abdullah Ruzgar jî pirsgirêka ser êşanê dijî.
39 rojin tu agahî jê nayên girtin
Girtiyê bi navê Muhammed Mahmo ê ku hemwelatiyê Suriyeyê jî ji ber girtiyê polîtîke destûr nedan bi parêzeran re hevdîtinê bike. Mahmo 39 rojin di çalakiyê de û têkildarî rewşa wî de tu agahî nayên bi dest xistin.
‘Ji min re dibêjin dest ji zanîngehê berde were leşkeriyê’ – Dîha
Xwendekarê Zanîngehê yê 31 salî Mehmet Emin Geçer, dîyar kir ku sînorê leşeriyê yê herî zêde 29 salî ye û ji ber vê zagonê êdî nikare zanîngehê jî bixwîne û jiyana wî tar û mar bûye. Geçer, da zanîn ku rayedarên dewletê dibêjin neçe zanîngehê û were leşkeriyê bike û wiha got: “Ji ber ku li welatê me şer heye naxwazin ez zanîngehê bixwînim.
Wezîrê Parastinê di meha Çile de ji bo YOK’ê pêşniyar kir ku xwendekarên temenê wan 29 sal derbas kir dawî li perwerdehiya wî bînin û bişînin leşkeriyê. Piştî vê guhertina zagonê xwendekarên ku temenê wan 29 sal derbas kirin ketin nava tengasiyê. Yek ji van xwendekaran Xwendekarê Beşa Bîyolojî yê Zanîngeha 7 Aralik a Kîlîsê yê 31 salî Mehmet Emin Geçer e. Geçer, dema di meha îlonê de ji bo qeyda xwe nû bike çû zanîngehê, piştî ket pergala otomasyonê hişyariya “Temenê we 29 sal derblas kir, divê hûn belgeya tecîlê îbrazî leşkeriyê bikin” kir. Geçer, anî ziman ku piştî vê rewşê li mamosteyê xwe geriya, lê mamoste diyar kiriye ku tiştekî ew bike tune ye. Geçer, da zanîn ku wî ji Karê xwendekariyê pirsî ye, lê li wir jî diyar kirine ku piştî Wezîrê Parastinê nivîs ji YOK’ê re şandiye û şûnde tiştekîe ew bikin tune ye.
Geçer, da zanîn ku ji bo tecîl bike çû Fermandariya Leşkeriyê ya Hezexê ku lê ji dayik bûye, rayedarên leşkeriyê jî diyar kirine ku piştî zagon hate guhertin êdî nikarin tiştekî bikin. Geçer, anî ziman ku dersan di 24’ê Îlonê de dest pê kiriye û ji ber vê rewşa xwe nikare têkeve dersan. Geçer, ji ber vê rewşa xwe serî li Şaxa ÎHD’ê ya Stenbolê da. Geçer, da zanîn ku ji bo ev biryar bê rawestandin dê serî li dadgehê bide û serî li Dadgeha Mafên Mirovan a Ewropayê
Geçer, birîrxist ku tenê 9 meh maye ku zanîngehê xelas bike, lê niha mafê wî yê zanîngehê ji destê wî hatiye girtin.
Geçer, da zanîn ku rayedarên dewletê dibêjin neçe zanîngehê û were leşkeriyê bike û wiha got: “Ji ber ku li welatê me şer heye naxwazin ez zanîngehê bixwînim. Niha derûniya min xera bûye. Ez êdî nizanim çi bikim. Welatê ku mafê min ê perwerdehiyê ji destê min bigire leşkerî jî bêwate û neheqî ye. Ez dixwazim ev zagon betal bibe.
15 Ekim’de yüzlerce tutsak daha açlık grevine başladı – Diha
12 Eylül’de cezaevlerinde PKK Lideri Abdullah Öcalan’ın sağlık, güvenlik ve özgürlük koşullarını sağlanması, Kürt halkını demokratik haklarının verilmesi için başlatılan süresiz dönüşümsüz açlık grevleri yayılarak ve yeni katılımlarla devam ediyor. 15 Ekim’de çok sayıda tutsak açlık grevine başladı.
12 Eylül’de PKK’li ve PAJK’lı tutsakların başlattığı ve 40’ıncı gününe giren açlık grevi eylemleri yeni katılımlarla devam ediyor. Tutsakların gönderdiği mektuplara göre, yüzlerce tutsak açlık grevi eylemini sürdürürken, onlarca tutsak ise 15 Ekim’de süresiz açlık grevine başladı. Gelen bilgilere göre, açlık grevine başlayan tutsakların isimleri şöyle
Bolu F Tipi Cezaevi Ahmet Doğan, Ali Yüce, Latif İpek, Rasul Diri, İsmail Kaya.
Tekirdağ 1 Nolu F Tipi Cezaevi Deniz Kurtay, Tahsin Barutçu, Lokman Coşkun, A. Rahim İzgin, Alihan Bayar, Cengiz Çelik, Hakan Adıgüzel, İsmail Çelik, Mehmet Gücin, Mahmut Bali, M. Emin Dağlı.
Tekirdağ 2 Nolu F Tipi Cezaevi Metin İnce, Kahraman Akacık, Murat Öztürk, Bilal Nargile, Ömer Yılmaz, Mahsun Büyükkaya, Mahsun Dıma, Sercan Avşar, Ömer Çapın, Erkan Özdemir.
Silivri 2 No’lu L Tipi Cezaevi Kutbeddin Yazbaşı, Şemsettin Dülek, Feremez Erkan, Ahmet Ece, Nihat Oğraş, Mustafa Polat, Mehmet Beyazıt.
Samsun Bafra T Tipi Kapalı Cezaevi Mehmet Yıldırım, Yakup Turgut, Metin Keremun, Serbest Süleyman, Tekin Çakmak, Salih Öztürk.
Çankırı E Tipi Cezaevi Kader İdin, Mahmut Balkaş, Rojhat Özkan,
Adana Karataş Cezaevi Gamze Erol, Aycan Özdoğan, Deniz Abukan, Ceylan Akgül, Kadriye Gülter.
Hatay M Tipi Cezaevi Cihan Çoban, Cemil Sayın, Mahsum Sağlam, Murat Şimşek, Nevzat Etiz, Suat Günbeyi.
Osmaniye T Tipi Cezaevi Bazi Aslan, Mehmet Akar, Osman Bozkurt, Reşit Taş, Mazlum Kapan.
Silifke M Tipi Cezaevi Adnan Özbey, Yunus Simir, Vasfi Hoştaş, Ayaz Çete, Hüseyin Aslan.
Antep H Tipi Kapalı Cezaevi Hakkı Aygün, Ümit Beyaz, Cevat Yurdagül, İsa İpekli, Ali Demir, Mehmet İpek.
Bakırköy Kadın Cezaevi Yasemin Aslan, Ruşen Gültekin, Aysel Güler, Semra Karabaş, Emel Çetin, Pervin Yerlikaya Babir, Jiyan Polat, Şahnaz Akdoğan, Nurcan Yolvercan, Hülya Yer.
Mardin Cezaevi Reşat Kaymaz, Sait Ercik, Agit Gökhan, M. Eren Demirkan, Zeynep Coşkun, Zeynep Altınkaynak, Elif Yılmaz.
Diyarbakır E Tipi Kadın Cezaevi Elif Ekinci, Ayşe Irmak.
Rize Kalkandere Cezaevi Faysal Tunç, Serdar Toprak, Kadir Emek, Ahmet Oğuz, Erdoğan Dinçer.
Burdur Cezaevi Nihat Ekmez.
Balıkesir Kepsut L Tipi Cezaevi M. Ali Kayadağ, Kaya Yıldız, Mehmet Ateş, Erdal Bayram, Mehmet Uztaş, Emrah Saçık, İlhami Çınar, Hüsnü Aşan.
Antalya L Tipi Cezaevi Yücel Balyeci, Ekrem Hamudi ve Celal Çalışır.
Kandıra 1 Nolu F Tipi Cezaevi İbrahim Çeçen, Turgay Tokur, Velat Siner.
Kandıra 2 Nolu F Tipi Cezaevi Cengiz Çiçek, Selahattin Arslan, Azat Metin, Ahmet Soysal, Sadun Solhan.
Tokat T Tipi Cezaevi Emin Fidancı, Murat Tursun, Recep Güler, İlyas Efe.
Gümüşhane E Tipi Cezaevi İbrahim Uğur, Suat Sansur, Kasım Sözen.
Diyarbakır D Tipi Cezaevi Ahmet Makas, Salih Akdoğan, Cevher Ay, Hüseyin Orhan, Engin Demir, Mehmet Çoku, Nusret Saltan, Hasan İraz, Celalettin Güngen, Necdet Şan, Murat İlhan, Faysal Sarıyıldız.
İzmir Kırıklar 1 No’lu F Tipi Cezaevi Ferhat Gökmen, Mekan Aslan, Zeki Bulut, Mesut Özcan 13 Ekim’de açlık grevine başlarken, Özgür Güçlü, Murat Makas, Faruk Kara, Erdin Baran, Muhammet Kızılay, Mehmet Şerif Süren, Hayrettin Adak, Ramazan Atabey, Yusuf Aydın, Bülent Koç, Şiyar Atkan, M. Zair Vural, Can Siner, Nedim Özalp, Nimet Yılmaz, Mahsun Özen, Ufuk Aydın, A.Selam Avcı, Faruk Taştan, İdris Yüksel, Mahsun Tunç, Mazlum Tunç, Fatih Kurt, Barış Okutucu, Dikran Çelik, Musa Demirhan, Behruz Sucas, Behruz Akgül, Cevat Altınkaya, Gökhan Dönmez, Muharrem Yavuz, Battal Battaloğlu, Erdi Açıkalın, İbrahim Yağız, Sedat Sezgin, Mehmet Sürme, A. İhsan Dost, İrfan Sarıboğa, Hüseyin Tunç, Mazlum Özçakıcı, İsmail Karasu, Ferit Çelik, M. Halim Oral, Adnan Ağdede, M. Emin Karatay, Serkan Kaplan, İsmail Polit, Bekir Kılıçarslan, Semih Ersönmez, Umut Yıldırım, Ferit Ezmet, Osman Tekin, Ahmet Batur, Davut Demir, Emrah Kandemir, İbrahim Halit Kaya, Agit Akdoğan, Cengiz İbdil, Cihan Turan, Nihat Bayık, İbrahim Tekin, Veysi Kaya, Seyfettin Yavuz, Eyüp Aygen, Bişar Dağı, Nejdet Yıldırım, Basri Abi, Mehmet Aslan, Yaşar Sincar, Menduh Yıldız, Mustafa Sayan, Yasin Dilim, Mehmet Yıldırım, H. İbrahim Budak, Veysi Kaya ve soy adı öğrenilemeyen Nihat isimli tutsak.
Sincan 2 Nolu F Tipi Cezaevi Mithat Gümüş, Fetullah Yiğit, Kurtulmuş Atalay, Sinan Yiğit.
Siirt E Tipi Cezaevi Aziz Kutlu, Fesih Kaya, Emrah Kelekçiler, Mustafa Gündüz, Yusuf Öztürk, Fahrettin Ecer.
Siirt E Tipi Kadın Cezaevi Semire Direkçi, Kevser Akçelik, Harika Peker.
Sincan Kadın Cezaevi Nilüfer Şahin, Songül Enüştekin, Meltem Çoban.
Denizli D Tipi Cezaevi Zeki Demirhan, Hasan Keleş, Ramazan Nazlıer, Fahrettin Kocakaya.
İskenderun M Tipi Cezaevi Nizar Aka, Faruk Aydın, Emrullah Abay, Yusuf Başaran.
Van F Tipi Cezaevi Bekir Kaya, Abdülkerim Sayan, Cüneyt Caniş.
Ordu E Tipi Cezaevi A. Selam Şehmuz, Bayram Arslan, Şafii Kayhan.
Roboski’den yola çıkan Savda ve arkadaşları Ankara’da – Diha
1 Eylül Dünya Barış Günü’nde Roboski’den yola çıkan Halil Savda ve arkadaşları Ankara’ya ulaştı. Yüzlerce insan tarafından karşılanan Savda ve arkadaşları, yol boyunca insanların kendilerine yoğun ilgi gösterdiğini belirterek, “Asker ve gerilla aileleriyle karşılaştık. Onlar ağladı, biz ağladık. Asker ve gerilla aileleri bizim yürüyüşümüze katıldılar bize destek verdiler dedi.
1 Eylül Dünya Barış Günü’nde Roboski’den “barış için yola çıkan vicdani retçi Halil Savda ve arkadaşları Ankara’ya vardı. Ankara Dikmen’de yüzlerce kişi tarafından karşılanan Savda ve arkadaşları Kızılay’a doğru yürüyüşe geçti. Savda ve arkadaşları Sakarya Meydanı’nda da emek ve demokrasi güçlerinin de aralarında bulunduğu yüzlerce kişi tarafından “Savaşa hayır barış hemen şimdi , “Siyasi tutsakları selamlıyoruz sloganlarıyla karşılandı. Burada kurulan sahnede sanatçı İlkay Akkaya barış yürüyüşçülerine destek amacıyla şarkılarını seslendirdi. Sahnede söz alan BDP Van Milletvekili Nazmi Gür, barış yürüyüşlerinin yeni başladığını belirterek, “İki kişiyle başlayan yürüyüş Ankara’da binlere ulaştı dedi. Gür, Ortadoğu’nun ve dünyanın barışa ihtiyacı olduğunu söyledi.
‘Kürt sorunu çözülmedikçe Türkiye’ye barış gelmez’
Gür’ün ardından konuşan Halil Savda, “Yürüyüşün ilk gününden şimdiye kadar barış yanlıları Türkiye’nin her yerinden destek verdiler” diyerek AKP hükümeti ve medyasının Anadolu halklarını barışa uzak kılmaya çalıştığına dikkat çekti. Kürt sorununun çözülmedikçe Türkiye’nin düzelemeyeceğini dile getiren Savda, Türkiye’nin Suriye’ye ilişkin izlediği politikalara da karşı olduklarını söyledi. Savda, “Biz Suriye’ye karşı AKP hükümetinin izlediği baskı politikasının bitmesini istiyoruz. Hükümetin burada barışçıl bir süreci desteklemesi gerekiyor dedi.
‘Asker ve gerilla yakınları bize destek verdi’
Yol boyunca dramatik birçok olayla karşılaştıklarını kaydeden Savda, “Asker ve gerilla aileleriyle karşılaştık. Onlar ağladı, biz ağladık. Asker ve gerilla aileleri bizim yürüyüşümüze katıldılar, bize destek verdiler diye konuştu. Savda, Türkiye’de savaş diliyle yoğrulmuş milliyetçi kışkırtmanın olduğunu ve bu kışkırtmaların başarılı olmamasındaki etkenin halktaki sağduyu olduğunu kaydederek, sağduyunun barış için önemli olduğunu dile getirdi. Savda, Türkiye’deki tüm kimliklerin ortak talebinin olduğunu belirterek, “Bundan sonraki süreçte barış için elimden geleni yapmaya çalışacağım dedi.
Ahmet Türk: Kürt yüzyılı Türk zihniyetini değiştirecek – ANF
Batı Kürdistan konferansında “Bu yüzyıl Kürt yüzyılı olacak” çıkışıyla dikkat çeken DTK Eşbaşkanı Ahmet Türk, “Bu dönemde Türk halkını koruma ve kollama gibi’ Türk halkına da faydası olmayan zihniyet değişecek” dedi. ANF’ye verdiği söyleşide Kürtlerin bir hukuka sahip olma gerçekliğinin zihniyetlerini de değiştireceğini belirten Türk, AKP iktidarını ise Ortadoğu’da değişimin, ciddiyetin farkında olmamakla suçladı.
13 Ekim’de Fransız parlamentosunda KNK’in düzenlediği ‘ulusal istişare’ Batı Kürdistan’ın geleceği masaya yatırılmıştı. Kürdistan’ın dört parçasından çok sayıda parti ve örgütü buluşturan konferansın en önemli konuklarından biri de Demokratik Toplum Kongresi (DTK) Eşbaşkanı Ahmet Türk’tü. Ne gariptir ki, 1989 yılında Paris’te bir Kürt konferansı Ahmet Türk’ün hayatını değiştirmişti.
Ahmet Türk ve bir grup Kürt milletvekili, Halepçe katliamı sonrası yapılan o konferansa katıldıkları gerekçesiyle üye oldukları SHP’den ihraç edilmişti. Son konferansta ise “Bu yüz yılı Kürt yüzyılı olacak” söylemiyle dikkat çeken Türk ile 1989 ile 2012’deki Paris’teki Kürt konferansları arasındaki farkları-benzerlikleri, tanıklık ettiği Kürt hareketinin önemli devreleri Kürt birliğini, Batı Kürdistan’ı bekleyen tehlikeleri ve AKP’nin Suriye politikasını konuştuk.
‘KÜRTLER PARTİLER ÜSTÜ SİYASET YAPMALI’
İkinci kez Paris’te bir Kürt konferansına katılıyorsunuz. Tabi daha önceki SHP’den ihraç edilmenize neden oldu. İki buluşmanın benzerlikleri neler?
Sorunuza biraz daha geçmişe giderek cevap vermek istiyorum. Ortadoğu’nun en kadim halkı rızasına rağmen 1. Dünya Savaşı’nda dört ayrı parçada yaşama mahkum edilmiş bir halk. Tabii Kürtlere biçilen gömlek, Kürtlere dar gelen bir gömlek ve Kürtler asla böyle bir yaşamı hiç bir zaman içine sindiremedi. Tabii ki koşullar Kürt halkının mücadelesi Kürtlerin örgütlenmesini ve Kürtlerin bu haksızlığına karşı çıkmasını beraberinde getirdi.
Baktığımızda Kuzey Kürdistan’da daha örgütlü bir yapı olmasına rağmen tarihi fırsatlar bazen farklı bir parçayı öne çıkardı ve çok iyi biliyorsunuz o dönem Halepçe katliamı sonrası dünyanın müdahalesiyle Kürtler açısından o coğrafyada yeni bir süreç başladı. Biz yine Kürt sorunu ve hakları konusunda yine Paris’te 1989’da buna benzer bir konferansta bir araya gelmiştik. O sürecin ardından dört parçadaki Kürtler yeni bir statüye sahip olmak istediklerini dünya gündemine taşıdılar.
Yine en son Suriye de bir iç savaş noktasına geldi. Ama Kürtler bu savaştan önce hiç bir hak ve hukuka sahip değilken bugün tarihi bir fırsat doğdu. Bu tarihi fırsatları Kürtlerin çok iyi görüp değerlendirmesi gerekiyor. Çünkü fırsatlar bazen yüzyılda bir gelir. Bu yüzden bu yüzyıl Kürtler için bir fırsattır. Şunu da söylemekte yarar var her Kürt birlikte yaşadığı halklarla sorunlarını birlik içinde çözmek istiyor, hukuka dayanan bir anlayışla sorunu çözmek istiyor. Kimseden de bir şey istemiyor, kendi kendini yönetmek istiyor.
Dünyanın bunu görmemesi ve es geçmesi bizce çok önemlidir. Uluslararası ilişkiler ve kapitalizm halkların haklarını öteliyor veya geriye atıyor. Burada halkımızın hak ve hukukunu gözetecek partiler üstü bir siyaset gerekiyor. Partilerin önceliklerini değil, halkın önceliklerini esas alan bir siyaset yürütmek lazım. Suriye Kürtlerin özgürlük mücadelesinin hedefine varması için bütün parçalardaki Kürtlerin de bir rol oynaması, Suriye Kürt Yüksek Konseyi’ne destek sunması lazım.
Tabii ki 1989’daki konferansı tartışmalarıyla bugünkü arasında fark var. 90’daki tartışmalar biraz Irak Kürdistan’ı ve Saddam’ın zulmüne karşı başkaldırıyla ilgiliydi. Elbette o dönem diğer parçalarda da bir mücadele vardı. Ama bugün bütün Ortadoğu’nun bir değişim sürecine girdiğini görüyoruz. Daha derin ve daha güçlü bir değişim. Belki de 3. Dünya Savaşı’na götürecek bir süreç yaşanıyor. Çünkü bütün Ortadoğu’da taşlar yerinden oynadı. Elbetteki Irak’taki Kürdistan için bir kazanım ama bugün bütün Ortadoğu’nun kazanımı söz konusu. Eğer doğru bir siyaset yürütülürse bu noktaya gelinir.
‘KÜRTLER DEMOKRASİNİN NE OLDUĞUNU İYİ BİLİYOR’
O konferansın ardından 1990’ların başında Güney Kürtleri zorlu ve tehlikeli süreçler atlattı. Benzer durumda olan Batı Kürdistan için ne tür tehlikeler görüyorsunuz?
Tabii ki tehlikeleri de var. Arap baharı dedikleri ne kadar bahara dönüştü? Demokrasi isteyenler ne kadar bu değişim, dönüşüm ve devrim sürecinde görmek istedikleri yerdeler mi? Ama sonuç olarak Kürtler bence hazırdır. Kürtler demokrasinin ne olduğunu çok iyi biliyor. Zulüm ve baskının ne olduğunu çok iyi bildiği için bence Kürtler demokrasi sürecinin çok iyi başlatır. Tabii biz Kürtlerin özgürlüğünü isterken, içimizde yaşayan diğer grupların, diğer inançlarını haklarını koruyan bir mantığı esas almalıyız. Bugün Kürdistan diyorsak, Kürdistan’da tarih boyunca bizimle yaşayan halklar var. Ermeniler, Süryaniler ve hatta Araplar var. Bizim kazanımlarımızın onların da kazanımlarına dönüşmesi gerekiyor. Böyle bir mantıkla geleceğe bakmamız, geleceği örgütlememiz lazım.
Sonuçta ilk konferansa baktığımızda o gün Irak’taki Kürtler için bir fırsat doğdu. Ama bugünkü fırsata bir Ortadoğu’nun fırsatı olarak geniş bakmak gerekiyor. Aradaki farkı sormuştunuz fark burada. Yani bütün halklar için bir fırsat, demokratik bir alt yapının oluşması için de bir fırsat. Böyle değerlendirmek gerekiyor.
DTK’nin uzun yıllara yayılan bir tecrübesi var. Bu tecrübelerinizi Batı Kürdistan için de kullanmayı düşünüyormusunuz?
DTK, Kürt halkının temelden örgütlenmesi, siyasi statünün sağlanması için altyapının oluşması, burada hazırlanmasıdır. Yönetim alışkanlığının kazandırılması için önemli bir kongredir. Kongrede bütün Kürtleri ve sivil toplum örgütlerini kapsayan bir çalışmamız var. Tabii ki bunun kolay olmadığını biliyoruz. Ama temel hedefimiz Kürtlere yönetim alışkanlığını kazındırmak. Kongreyi Kürtlerin daha geniş birlikteliğini sağlamak ve Kürtlerin sorunlarını ortak bir mecliste tartışıp, burada çözümler üreten bir kurum olarak değerlendirmek lazım.
Tabii ki bizim çalışmalarımızın kolay olduğunu söylemeyiz. Keşke böyle deneyimler kazanmış olsak ve bunları diğer parçalara aktarabilsek. Ama biliyorsunuz hem parti üzerinde hem de kongre üzerinde ciddi bir baskı var. Yeni kongre yaptık, bunun nedeni de birçok arkadaşımız zindanlarda olmasından dolayıydı. Ama her şeye rağmen kongrenin Kürdistan’ın dört parçasındaki ilişkilere de öncelik edebileceğini düşünüyoruz. Umut ediyoruz ki halkımız da bu bilinçle bu kongreye yaklaşır.
‘AKP CİDDİYETİN FARKINDA DEĞİL’
Konferansta bu yüzyılın Kürt yüzyılı olduğunu söylediniz . AKP ve Türkiye’deki güçler bunun önünde baraj oluşturabilecek mi?
Tabii ki hiç kimse hiç kimseye bir şey vermek istemez. Sizin ortaya koyduğunuz mücadele yaklaşımları değiştirebilir. Yani şu anda baksanız beyinlerinde bir projenin ve bir yol haritasının olmadığını görürseniz. Kürtlerin mücadelesi sürecin daha ciddiyetle ele alınmasını birlikte getirir. Verdiğiniz mücadele insanları hem duyarlı hale getirir ve Kürt sorununun çözümünün kimseye yarar getirmeyeceği inancı doğar.
Bu nedenle inkarcı, asimilasyoncu politika sürerken, diğer yandan da bunun böyle sürmeyeceğini de söyleyen seslerin çıktığını görüyoruz. Mücadelenin dayattığı yeni dönem, yeni fırsatlardır. Halkımız da bu fırsatların kullanımı konusunda gevşek davranabilinir. Devlet de çok radikal tedbirler alabilir. Ama dünyadaki bütün örnekleri ortada. Tabi siz taleplerinizde ısrarlıysanız, sizin karşınızdaki size ciddiyetle yaklaşır ve bir diyalog yoluna gelir.
Bana sorarsanız, bence hala hükümet meselenin ciddiyetinin farkında değil. Hükümetin meselenin ucunun nerelere doğru gittiğini hesaplamadığını görüyoruz. Ben bugün hükümetin yerinde olsaydım Kürtler ve Türklerin bin yıllık geçmişi var, Kürtlerin taleplerini yerine getirerek Ortadoğu’da daha güçlü, daha saygın bir hale gelirdim. Kürtlerin yönü Türkiye’ye dönüktür, yeter ki adil ve eşit bir yaşam olsun.
Bu yaşamı yakalamak zor mudur? İktidar kolaya mı kaçıyor?
Tabii ki. Kürtleri hep potansiyel tehlike gören bir zihniyet var. Bu zihniyet kolay kolay ortadan kalkmıyor. Oysa bugün bakıyoruz ki Irak Kürdistan’ıyla 17 milyar dolarlık ihracat-ithalat var. Nitekim bu Türkiye için tek taraflı bir kazanımdır. Irak’ta, Suriye’de ve Türkiye’de Kürtlerin bir statüye kavuşması durumunda Kürtler için de Türkler için de hem ekonomik hem siyasi olarak birliğin güçlenmesi, ortak menfaatlerin büyümesi anlamına gelir. Şimdi Irak Kürdistan’ın kendisi için bir tehlikesi yok. Belki şu anda en iyi geçindiği komşu Irak Kürtleridir. Bunun gibi, bütün Kürtler özgür olursa, özgür statülerine kavuşursa, o zaman Türkiye yine kazançlı çıkacak ve Türkiye’nin güvenliği daha güçlü bir şekilde sağlanmış olacak.
Peki Türkiye’de iktidar bu kazanımını anlamayacak durumda mıdır?
Tarihi bir bilinç oluşmuş. Dediğim gibi Kürtleri tehlike gören bir bilinç oluşmuş. ‘Türk halkını koruma ve kollama gibi’ asla ve asla Türk halkına da faydası olmayan bir zihniyet ve bakış egemen olmuş. Bu ister AKP, ister başkası olsun, bu zihniyet değişmiyor. Bunu görmemiz lazım. Örneğin CHP bakıyorsunuz bir gün bir söylemle ortaya çıkıyor, ama ertesi gün de tam bir milliyetçi söylemle ortaya çıkıyor. Neden? Çünkü böyle bir bilinç oluşmuş, ‘Aman Kürtler bir şeye sahip olursa bizim güvenliğimiz tehlikeye girer’ gibi bir mantık var. Gerçekten boş, Türk halkına da yararı olmayan inkarcı, asimilasyoncu bir politika yürütülmüştür. Bu mantık da uzun süreli götürülemez, yaşatılamaz. Bu mantığın çok uzun sürmeyeceği inancına da sahibim.
‘ORTADOĞU DEVRİMİ BÖYLE KALMAYACAK’
Sizin ‘Kürt yüzyılı’ dediğiniz olay aynı zamanda Türklerin de değişmesi midir?
Kürtlerin bir hukuka sahip olması gerçekliği zihniyetleri de değiştirecek. Ortadoğu değişiyor. Bakınız bu devrim böyle kalmayacak. Yarın Katar’dan tutun, Bahreyn’e, İran’a, Türkiye’ye kadar yeni dengeler, yeni anlayışlar ortaya çıkacaktır. Domino taşı gibi, bir yerden başlayarak, birbirini etkileyerek gideceğini düşünüyorum. Çünkü halklar özgür, mutlu değildir. Yine sistemler halkların istediği şekilde oluşmamıştır. Halklara rağmen sistemler oluşmuştur. Tabii ki bunun da günü gelecektir. Değişim ve dönüşüm de kaçınılmaz hale gelecektir.
AKP’nin Suriye politikası çıkmaza giriyor. Türkiye’nin Suriye cephesine girmeden eli boş dönmesinin nedeni ne?
Türkiye’nin üzerinde durduğu Suriye için iki şey önemli. Birincisi kendisine yakın bir iktidarın oluşması. İkincisi Kürtlerin bir statüye sahip olmaması konusundaki anlayışı. ‘Suriye bir diktatör ülke, böyle gitmez zaten, ben de bu değişimin öncülüğünü yapayım, bu iki konuda da etkili olayım’ gibi bir mantıkla yaklaşılıyor. Avrupa ve Amerika ise şunu gördü Diktatörler gidiyor, peki yerine ne gelecek? Endişeler, kuşkular arttı ve frene basıldı. Böyle bir durumda Türkiye yalnız kaldı, çıplak kaldı. “Irak’a giremedim, sürece müdahale edemedim, şimdi aynısını Suriye’de yapmayayım” gibi bir politikayla aceleci davranıldı. Tabii ki böyle bir politikayı kimse yutmaz. Hatta dostu Amerika’nın frene bastığını bile fark edemiyor.
Son olarak şunu sormak istiyorum Kürt hareketinin yaklaşık son yarım yüzyılına tanıklık ettiniz. 70’ler, 12 Eylül, 90’lar ve günümüzde hala aktif siyasetin içindesiniz. Hangisi sizi daha çok endişelendirdi?
Benzerlik şu halk taleplerini her dönemde güçlü bir şekilde dile getirdi. Farklılıklar da şudur dünya değişiyor, kültürler değişiyor. Bu kültürlere uygun Kürtler de değişim ihtiyacını görüyor. Biz bu değişimi ne kadar görebildiğimiz konusunda daha geniş tartışma yürütmemiz gerekiyor. Tabii süreçler birbirine benzemiyor, ama amaçlar konusunda bir farklılaşma da olmuyor. 12 Eylül’ün, ya da 90’ların koşulları yok. Fakat 90’lardan daha ağır bir süreç var. Örneğin 12 Eylül’de ağır işkenceler görüyorduk, sıkı yönetim mahkemelerinde yargılanıyorduk ama sanıkların yüzde 70’i beraat ediyorduk. Bugün işkence yok, fakat her tutuklananın mahkemesi de cezayla sonuçlanıyor. Dediğim gibi her dönemin kendisine göre benzerlikleri ve farklılıkları var.
Duran: Kolombiya’daki çatışma tek taraflı yansıtılıyor – ANF
Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) ile Kolombiya Hükümeti arasında barışın sağlanması için Oslo’da Perşembe günü görüşmeler başlarken, yıllardır barışın sağlanması için taraflar arasında arabuluculuk yapan Kolombiyalı eski Bakan ve Milletvekili Alvaro Leyva Duran Stockholm’de yapılan bir toplantıda gerilla hareketiyle Kolombiya devleti arasında yarım asırdır süren anlaşmazlığı ve barışın sağlanması için gelinen süreci değerlendirdi. 1984 yılından beri barışın sağlanması için girişimde bulunduğunu ve bundan dolayı 6 yıl Costa Rika’da sürgünde yaşamak zorunda kaldığını belirten Duran son 3 yıldır çalışmalarına ara vermek zorunda kalmasına rağmen hiç bir zaman barışın sağlanması için mücadele etmekten vazgeçmeyeceğini söyledi.
Kolombiya’daki çatışmanın çok basite indirgendiğini söyleyen Duran iç savaşın sona erdiği, liberal ve tutucu partilerin işbaşına geldiği 1950’li yıllardan beri Kolombiya’da gerilla hareketlerinin var olduğuna dikkat çekti. Batının Kolombiya’da süren çatışmaların hem geçmişi hem de bugününe ilişkin tek taraflı bir bilgiye sahip olduğunu söyledi. Kolombiya’da çatışmaların 50 yıldan beri değil 80 yıldır sürdüğünü belirten Duran 1949 yılında Hükümete karşı başlatılan halkçı ve ABD karşıtı ayaklanmanın devlet tarafından bastırıldığını ve Başkent Bogata’nın üçte birinin Ordu tarafından yakılıp yıkıldığını ifade etti.
MEDYA FARC’IN MESAJLARINI ÇARPITIYOR
Kolombiya’daki çatışmaların temelinde yoksulluk ve toprak sorunu olduğunu söyleyen Duran FARC’ın ortaya çıkmasına yol açan koşullara ve kuruluş sürecinine de değindi. Bir köylü olan Manuel Marulanda’nın toprak işlemek amacıyla bir bölgeye yerleşeceğini açıklamasından sonra bir kısım halkın bölgeye giderek konut inşa ettiğini ve üretime başladıklarını söyledi. Marulanda’nın Hükümete bir mektup yazarak yaşadıkları bölgeye elektirik ve su getirilmesini talep ettiğini ancak hükümetin bu talebe 9 Nisan 1964 günü köylüleri bombalayarak cevap vermesinden sonra FARC’ın kurulduğunu söyledikten olanların kasıtlı olarak Dünya basınına farklı olarak yansıtıldığını belirttikten sonra konuşmasını şöyle sürdürdü: “Kolombiya Hükümeti gerçekleştirdiği katliamlara haklılık kazandırmak için medyayı kullanmada çok yetenekli. FARC çok büyük bir halk desteğine sahip olmadığı şeklindeki kanı medyanın FARC’ın mesajlarını tahrif etmesi ve çarpıtmasıyla açıklanabilir. FARC ile Devlet arasındaki çatışmada basın her zaman devletin yanında yer aldı. Bu nedenle Oslo’daki barış görüşmelerinde taraf olarak Hükümetinin yanında basının da katılması lazım.
Bundan bir kaç ay önce savaşın durdurulması ve görüşmelerin başlanmasını isteyenleri vatan hainliği ile suçlayan basının şimdi de aynı suçlamayı barış görüşmelerine karşı çıkanlara yönelttiğini söyledi.
Duran, Birleşmiş Milletler ve Dünya Bankası tarafından yayımlanan istatistiklerin Kolombiya’nın Dünya’da sınıf eşitsizliğinin en fazla olduğu 4. ülkesi olduğunu gösterdiğini ancak Hükümetin bunu gizlemek için Başkent Bogota’nın merkezine yatırım yaptığı ve ülkeye gelen delegasyonlara sadece buraların gösterildiğine dikkat çekti. Halkın çoğunun yaşamları boyunca Bogota’ya adımlarını bile atamadıklarını, başkentin nerede oduğunu bilmediklerini belirtikten sonra ülkenin % 5’ini oluşturan zenginlerin ülkenin kaynaklarının ve zenginliklerinin % 95’ini ellerinde bulundurduklarını ifade etti.
Batılı basında Kolombiya’daki anlaşmazlık ve çatışmaların sadece Kolombiya devletiyle FARC arasında olduğu gibi yanlış bir anlayış olduğunu oysa ki Kolombiya’da Hükümete karşı savaşan çok farklı gerilla grupları ve Komünist partilerin de bulunduğunu söyledi. Zenginlerin ve toprak sahiplerinin mallarını ve topraklarını korumak için devletten bağımsız olarak kendi askeri milislerini oluşturduklarını belirttikten sonra 50 yıldan beri bu çatışmada yer alan tüm tarafların sorunun çözülmesi için aynı masaya oturmaları gerektiğini söyledi.
YARIM ASIR SÜREN SAVAŞTA 200 BİN KİŞİ YAŞAMINI YİTİRDİ
Gerilla hareketlerinin bundan yarım asır önce daha adil bir düzenin sağlanması ve toprak reformunun yapılması için Kolombiya devletine karşı başlattıkları mücadelede 200 bin kişi yaşamını yitirdi. 4 milyon Kolombiyalı ülkesini terketmek zorunda kaldı. ABD emperyalistlerin desteğiyle gerilla hareketlerini ortadan kaldırmaya çalışan Kolombiya Devleti başarılı olamadı ve yarım asır sonra Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) ile Oslo’da masaya oturdu.
ALVARO LEYVA DURAN KİMDİR?
Alvaro Leyva Duran 1984-1986 yıllarında Kolombiya’da Maden ve Enerji Bakanlığı yaptıktan sonra uzun yıllar Muhafazakar Partinin milletvekilliği yaptı. 2006 ve 2010 yıllarında yapılan seçimlerde Cumhurbaşkanı adayı oldu. 1 Ekim 2008 tarihinde Kolombiya ordusunun bombaladığı Ekvador’daki gerilla kamplarındaki bir bilgisayarda bulunan bilgilerden sonra hakkında FARC’la işbirliği yapma suçlamasıyla soruşturma başlatıldı. 1 yıl süren soruşturmanın sonucu Duran’ın Kolombiya Hükümeti ve uluslararası kuruluşlar tarafından silahlı çatışmaların son bulması ve rehinelerin serbest bırakılması amacıyla FARC ile müzakerelerin sürdürülmesi için görevlendirildiğini gösterdi. Duran’ın 1984 yılından beri Kolombiya Hükümeti adına çatışmaların durdurulması için FARC ile görüşmelerde bulunduğu anlaşıldı.
Serhat’ta büyük eylem – Yeni Özgür Politika
HPG gerillaları devrimci harekat kapsamında Agirî’de doğalgaz boru hattına ve askeri konvoya yönelik eylem gerçekleştirdi. Eylemde 38 asker ölürken, 30’u da yaralandı. Şirnex-Elkê yolunda yapılan eylemde de 7 asker öldü.
Ağrı’dan geçen doğalgaz boru hattına askeri konvoyun geçişi sırasında sabotaj eylemi düzenleyen HPG, eylemde 38 askerin öldüğünü, 30 askerin de yaralandığını duyurdu. Ağrı Valiliği ise sabotaj ve saldırıyı doğruladı ama sadece 28 askerin yaralandığını ileri sürdü. Şırnak’ta da operasyon birliğini vuran HPG, 7 askeri öldürdü.
HPG gerillalarının, Ağrı Eleşkirt’e bağlı Sıvık ve Kurdali köyleri arasında bulunan BOTAŞ’a ait doğalgaz boru hattında askeri konvoyun geçişi sırasında yaptığı eyleme ilişkin açıklama yapan HPG Basın-İrtibat Merkezi (HPG-BİM), eylemin “Şehit Sidar ve Şehit Dicle devrimci harekatı” kapsamında 18 Ekim gecesi saat 23.30 sularında gerçekleştirildiğini bildirdi. Açıklamada, “6 Reo araçtan oluşan askeri konvoydaki araçtan ikisi imha edilirken, dördü ise tahrip edildi” denildi.
Doğalgaz akışı durdu
Ağrı’da doğalgaz boru hattına yaptığı yönelik yapılan eylem sonrasında İran’dan Türkiye’ye giden doğalgaz akışı durduruldu. Bunun üzerine BOTAŞ, Rus Gazprom şirketine başvurarak günlük alınan 32 milyon metreküp doğalgazı 48 milyon metreküpe çıkarmasını talep etti. Gazprom’un olumlu yanıt vermesi üzerine doğalgaz açığı Rusya üzerinden karşılanmaya başlandı.
Şırnak’ta 7 asker öldü
Şırnak-Beytüşşebap yolu üzerinde kontrol noktası kuran gerillaların müdahaleye gelen askeri araçlara yönelik gerçekleştirdikleri eylemde de 7 askerin öldüğü bildirildi.
HPG-BİM, 18 Ekim’de 13.00-14.00 saatleri arasında Şırnak-Beytüşşebap yolu üzerinde yol kontrolü yapan gerillaların 40 aracı durdurarak kimlik kontrolü gerekleştirdiğini ve araçtakilere süreç hakkında bilgilendirmede bulunduğunu bildirdi. Bu sırada Türk devletinin asimilasyon politikalarını yürütmekle görevli bir öğretmenin gözaltına alındığını aktaran HPG-BİM, bu öğretmenin sorgusunun tamamlanması ardından serbest bırakıldığını açıkladı.
Erzak halka dağıtıldı
Açıklamada ayrıca Beytüşşebap Tugayı’na erzak taşıyan 2 transit ve 1 kamyonun içindeki erzakların halka dağıtılmasının ardından yakılarak imha edildiği bilgisine yer verildi.
Müdahale gücü vuruldu
Türk ordusunun eylem alanına müdahale amacıyla Beytüşşebap Tugayı’ndan 8 araç, Çeman Alayı’ndan da 2 panzeri eylem alanına gönderdiğini belirten HPG, gerillaların eylemi sonucunda bu araçlardan 1 dağ geyiği ve 1 Jammer tipi aracın imha edildiğini kaydetti. HPG-BİM, eylemde 7 askerin öldüğünü, yaralı asker sayısının ise tespit edilemediğini açıkladı.
Ölü ve yaralı askerlerin 3 Skorsky helikopterle alandan uzaklaştırıldığını ifade eden HPG, Kobra helikopterlerin eylem ardından alanı yoğun bir şekilde bombaladığını bildirdi.
Bilican’ın mevzileri vuruldu
HPG-BİM, gerillaların Çukurca’da gerçekleştirdiği eylemler hakkında da bilgi verdi. Gerillaların 17 Ekim’de Bilican Alayı’nda bulunan mevzileri vurduğu öğrenildi. HPG-BİM, tüm hedeflerin etkili bir şekilde vurulduğu eylemdeki ölü ve yaralı asker sayısının tespit edilemediğini duyurdu.
HPG-BİM, Türk ordusunun 14 Ekim’e Geliyê Zap alanında başlattığı operasyonun 18 Ekim günü Kobra helikopterler desteğinde geri çekildiğini belirtirken alanda gizli birliklerin keşif faaliyetlerinin devam ettiğin kaydetti. HPG-BİM ayrıca Türk ‘özel savaş basını’nda bu operasyonda gerillaların verdiği kayıplara ilişkin verdiği rakamların da “tamamen yalan olduğunu bildirdi. Türk ordu birliklerinin 17 Ekim’de Şemdinli İlçesi’ne bağlı Konserve, Kanala ve Gare alanlarında başlattığı operasyonun da bir gün sonra sona erdirdiğini açıkladı.
Tendürek’e operasyon hazırlığı
Ayrıca Türk ordusunun Tendürek Dağı’na yönelik bir operasyon hazırlığında olduğu bildirildi. Açıklamada Türk ordusunun son 2 gece boyunca Tendürek Dağı’na helikopterlerle asker ve askeri malzeme sevkiyatı yaptığı belirtildi.
Yoğun bombardıman sürüyor
Açıklamada Türk ordusunun bombardımanları hakkında da bilgi verildi. 18 Ekim akşamı Çukurca’ya bağlı Tepe Sor, Late Kewa ve Cegerxwîn alanlarının 2 saat boyunca helikopterlerle bombalandığı bildirildi. Aynı saatlerde Helwesîs, Hîne, Suwara Benê ve Xalka alanlarının da hem havadan hem de karadan yoğun bir şekilde vurulduğu açıklandı. Medya Savunma Alanları’nın Zap bölgesi içinde bulunun Kani Cenetê Köyü’nün de 18 Ekim günü saat 11.00’den ertesi gün öğlen saatlerine kadar Türk ordusu tarafından obüs ve havan toplarıyla bombalandığı kaydedildi.
Gabar’da eylem
Kadın ordusu YJA Star, Gabar’a bağlı Şerefiye tepesinde konumlanan Türk askerlerine yönelik eylem yaptı. YJA Star Basın Merkezi’nin verdiği bilgiye göre, 18 Ekim günü Şırnak’ın Gabar alanına bağlı Şerefiyê tepesinde konumlanmış olan Türk askerlerine yönelik eylemde, 1 asker öldü.
Kaç kişi ölmeli? – Yeni Özgür Politika
DTK ve BDP Eşbaşkanları, açlık grevi konusunda hem Türk devlet erkanına hem de kamuoyuna çağrı yaparak, durumun ciddiyeti ve vehameti karşısında adım atılmasını istedi.
Süresiz-dönüşümüz açlık grevine girenlerin taleplerini desteklediklerini belirten DTK ve BDP Eşbaşkanları, tutsakların eylemlerinde kararlı olduklarını belirterek, “İnsanlar ölüyor. Bu ölümleri durduracak dünyadaki tek kişi Sayın Abdullah Öcalan’dır. Bunun anlaşılması için kaç kişi daha ölmelidir?” diye sordu.
BDP Eşbaşkanları Selahattin Demirtaş ve Gültan Kışanak ile DTK Eşbaşkanı Aysel Tuğluk, DTK binasında basın toplantısı düzenledi. Toplantıya BDP Amed Milletvekili Nursel Aydoğan, DTK Koordinasyon Kurulu Üyesi ve Ağrı Milletvekili Halil Aksoy, DTK Daimi Meclis Üyesi ve Amed Milletvekili Emine Ayna ile DTK’yi ziyaret eden Êzîdîler katıldı. Toplantıda ilk konuşan DTK Eşbaşkanı Aysel Tuğluk, tutsakların taleplerinin son derece insani olduğunu vurgulayarak, “Bunlar Kürt sorununun demokratik ve barışçıl çözümü ve insan onuruna yaraşır taleplerdir” dedi.
Öcalan’ın 450 gündür AKP rejimi tarafından evrensel bir hak olan savunma hakkını dahi kulanamadığını anımsatan Tuğluk, “Sayın Öcalan sıradan bir tutsak değildir. Bizzat devlet yetkilileri tarafından da son Kürt isyanının lideri olduğu belirtilmiştir. Sayın Öcalan’a yaklaşım Kürt sorununa yaklaşımı ifade ediyor” diye konuştu.
“Açlık grevinin, kişinin bedenini talepleri uğruna feda etmekten çekinmediğini yakıcı bir biçimde beyan ettiği radikal bir manifesto” olduğunun altını çizen Tuğluk, “İktidarın kibir diline karşı vicdanlara seslenen samimi bir son haykırıştır. Hak arama mücadelesinde son duraktır, diye düşünüyoruz” dedi.
Tutsakların haykırışını duyun
Vicdanlara seslenmek istediklerini belirten Tuğluk, “Herkesin vicdanı ile baş başa kalarak düşünmesini istiyoruz. En insani talepler için bedenlerini ölüme yatırmış Kürt tutsakların bu haykırışını duyun, diyoruz. Unutmayın ki bizi insan yapan vicdanımızdır. Bu ülkedeki vicdan sahipleri de vicdansızlar kadar sesini yükseltmelidir. Ancak söz konusu Kürtler olunca yine paya düşen o kahredici sessizlik ve duyarsızlık oluyor” şeklinde konuştu.
Durum ciddi
Süresiz-dönüşümsüz açlık grevlerine girenlerden bazılarının artık bedenlerinin bu durumu kaldıramayacak düzeye geldiğini hatırlatan Tuğluk, gelen bilgilerin durumunun ciddi olduğunu gösterdiğini söyledi. Geriye dönülemeyecek bir noktada olduklarını belirten Tuğluk, yarının herkes için geç olacağını vurgulayarak, bu durumun önüne geçmek için herkesi harekete geçmeye davet etti. Türk medyasının açlık grevlerine yaklaşımını eleştiren Tuğluk, “Şayet yarın erimiş, bitmiş cansız bedenlerin soğuk ölü haberlerini yapmak istemiyorlarsa gazetecilik mesleğinin etiğinin gazetecilik onurunun gerekliliğini yerine getirsinler” diye kaydetti.
Demirtaş: Duyarsızlık savaş istemektir
BDP Eşbaşkanı Selahattin Demirtaş ise, bunun zor bir mesele olduğunu belirterek, şunları söyledi: “İnsan cezaevinde bir tabak yemek için değil, koğuşu soğuktur ısınsın diye değil, görüş hakkı, mektup hakkı kısıtlandığı için değil, savunma hakkı kısıtlandığı için değil, dışarıdaki insanlar barış içinde yaşayabilsin ve ortaklaşa bir çözüm üretilsin diye, yani bizler için bir çözüm üretilsin diye, nefes aldığımız her saniye bizim için bedenini ölüme yatırmış kişiler ölüme daha çok yaklaşıyor. Bizim sessiz olduğumuz, duyarsız olduğumuz her saniye kendi ellerimizle bizler ölüme yaklaştırmış olacağız onları. Tercih ettikleri açlık grevleri kendilerinin tercih ettiği bir eylem türü değildir. Bir zorunluluk olarak ortaya çıkmıştır” dedi. Süresiz-dönüşümsüz açlık grevlerine girenlerin tutuklu olmalarının nedeninin Kürt sorunu ve bu sorundaki çözümsüzlük olduğunu vurgulayan Demirtaş, “İçerde siyasi tutsakların başlatmış olduğu açlık grevi dışarıda barış içinde yaşamanın çığlığıdır. Hiç kimse tarihin bu en büyük açlık grevine karşı sessiz kalamaz. Sessiz kalmak duyarsız kalmak ‘ben bu ülkede savaş istiyorum, kan aksın istiyorum’ demektir” dedi.
Artık ölüm riski taşıyan tutsaklar için özellikle hükümet yetkililerinin “bu çığlığı duymuyoruz” deme gibi bir durumunun olmadığını kaydeden Demirtaş, Cumhurbaşkanı’na seslendi: “Sayın Cumhurbaşkanı bu konularda duyarsız kalmamalıdır. Özellikle tutsakların talepleri konusunda neler yapılması gerektiğini sayın Cumhurbaşkanı tarafından duymak istiyoruz. Tüm ülkenin Cumhurbaşkanı olarak büyük bir olaya karşı sessiz kalmamalıdır. En kısa sürede buna ilişkin bir açıklama yapmasını bekliyoruz. İyi şeyler olmasını isteyenler bu konuda samimi olduğunu göstermek isteyen herkes için turnusol kağıdıdır. Buyurun iyi şeyler olacaksa cezaevlerinden başlayın. Açlık grevlerine girenlerin talebi nettir. Bu konuya yaklaşım bizler için samimiyetin ve ciddiyetin ölçüsüdür. Bir yandan ‘iyi şeyler olacak’ bir yandan insanlar ölüm sınırına gelmiş bir açıklama yapmayacaksınız. Böyle şey olur mu?”
Ciddiyet bekliyoruz
Kürt sorununun çözülmesinde bir ciddiyet beklediklerini belirten Demirtaş, “100 yıllık Kürt sorununu, 12 metrekarelik beton çukura hapsettiğiniz, tutsak olarak gördüğünüz ve neredeyse bir yılı aşkın süredir avukatları ile görüştürmediğiniz Sayın Öcalan ile çözecekseniz. Orada da ciddiyet bekliyoruz. Ciddi samimi bir yaklaşım bekliyoruz. Hem ‘biz İmralı ile görüşürüz’ diyorsanız, hem de ağır tecrit uygulayarak açlık grevlerine ve dışarıda gerilimlere neden oluyorsanız herkes sizin ciddiyetinizi sorgulama gereğini duyar” diye kaydetti.
Bölgesel mitingler yapılacak
Açlık grevleri için bölgesel mitingler yapacaklarını ifade eden Demirtaş, açlık grevinde olanların yalnız olmadıklarını ve milyonların arkalarında olduklarını göstereceklerini sözlerine ekleyerek, şöyle devam etti: “Bu konudaki kararlılıklarının şakaya gelir yanı yok. Bu insanlar ölüm sınırına geldiler. Medyanın tutumu trajiktir. Dünyanın birçok yerinde meydana gelen açlık grevlerini manşet yapanlar kendi ülkelerindeki yaygın açlık grevlerine seyirci kalarak ölümlere seyirci oluyorlar, ortak oluyorlar. Bu konunun Türkiye’deki müzakerelerin ve barışın önünü açacak bir girişim olabileceğini düşünüyoruz. Medya barış istiyorsa bu talepleri öne çıkarmalıdır. Dikkate almalıdır. Kamuoyu oluşturulmalıdır. Bu konuda çok kararlılar. Bu talepler konusunda ilerleme olmazsa bu eylemi bitirmeyecekler. Ölüm orucu noktasına geliyorlar. Her gün katılımların sayısı artıyor. Kısa bir süre bu sayı binleri bulacak. Ölümler olursa eğer artık dışarıda hiç kimse ‘iyi şeyler olacak’ lafını bu halka yutturamayacaktır.”
Öcalan’ın belirleyiciliği
Konuşmanın ardından gazetecilerin sorularını yanıtlayan Demirtaş, açlık grevcilerinin Cumhurbaşkanı ve Başbakan’ın sözleri ile eylemlerini bitirmeyeceklerini belirterek, “Sayın Öcalan’ın yapacağı çağrıya göre bitirirler. İnsanlar ölüyor. Hassasiyet olmalıdır. Bu ölümleri durduracak dünyadaki tek kişi Sayın Abdullah Öcalan’dır. Bunun anlaşılması için kaç kişi daha ölmelidir? Hiç bir ordu PKK’yi durduramaz. Bu nettir. Herkes bunu söylüyor. Tek kişi var bunu durduracak. Tek bir sözü ile durduracak tek kişi var. Onu da 12 metre beton çukura koymuşsa bunda bir yanlış var. Bu talep meşrudur, haklıdır” dedi.
Daxwaza naskirina Êzîdiyan – Yeni Özgür Politika
Konferansa Êzîdiyan a ku bi beşdariya nunerên Êzîdiyên li her aliyê cîhanê pêk hat bi dawî bû. Di encamnameya konferansê de hate xwestin ku Êzîdîtî bi fermî bê nasîn.
Encamnameya Konferansa Êzîdiyan a ji hêla Komîsyona Kêman û Baweriyê ya KCD’ê ve ku 2 roj dom kir de hate aşkere kirin. Di encamnameyê de wiha hate gotin: “Konferansa me ji bo avakirina Kongreya Êzîdiyên Cîhanê, ji bo yekîtî û Konferansa Netewî ya Kurd û her wiha ji bo pirsgirêka Civaka Êzîdî û çareserikirina wan pêwîstî bi avakmirina rêveberiyek bi navê ‘Rêveberiya Civaka Êzîdiyan ya Kurdistanî’ dibîne.”
Konferansa ku 2 roj berdewam kir ji bilî êzîdiyan gelek mêvan jî beşdar bûn. Piştî konfrens dawî bû, ji hêla Parlementera Parlementoya Ewropa ya berê Feleknas Uca ve encamname hate xwendin. Uca bal kişand ser têkoşîna Kurdan a di asta navneteweyî de û diyar kir ku divê gelê Kurd yekitiya xwe xurt û bilind bike. Ûca destnîşan kir ku bo parastina çand û zimanê Kurdan Êzîdî têkoşîneke bi rûmet dimeşînin û diyar kir ku Êzîdiyan bedelek li hemberî zilm û êrîşên li ser gelê Kurd pêktên daye.
Di encanameyê de van xalan cîh girt:
– Konferansa me ji bo Kongreya Êzîdiyên Cîhanê, ji Konferansa Neteweyî ya Kurdan û yekitiya Kurdan, di heman demê de ji bo çareseriya pirsgirêkên civaka Êzîdî pêwîstî bi “Rêveberiya Civaka Êzîdiyên Kurdistanê heye.
– Kesê weke berdevk bê hilbiartin di heman demê de wê ji bo xebatan 3 komîsyon ava bike Pêkhatina Kongreyê, Yekitî û Konferansa Netewyî ya Kurdan û Komîsyona Çareseriya Pirsgirêkên civaka Êzîdî.
– Konferansa me bang li hemû siyasetmedar û pêşengên Kurdan dike ku Kongreya Neteweyî di dema herî zû de bê lidarxistin.
– Divê konferansa me Lijneya Jinên Êzîdî ku wê îrade û rêxistinbûna jinên Êzîdî xurt bike bê avakirin.
– Di konferansa me tengasî û pirsgirêkên ku jin di nava civakê de dijîn aniye ziman, kuştinên di bin navê namûsê de, zewaca pirjinî, zewacên bi zorê, zewicandinên di temenê biçûk de û pereyê next hatine mehkûmkirin.
– Em daxwaz dikin ku hemû malên Êzîdiyan bibin cihên ku hişmendî û yekitiya neteweyî lê pêş ketiye.
– Konferans pêşniyar dike ku komîsyonên ji civaknas û dîrokzanan pêk tên ola Êzîdîtiyê lêkolîn bikin.
– Divê ev konferans hertim berdewam bike û herî kêm du sal carekê bê lidarxistin.
– Li hin parçeyên Kurdistanê desthilatî baweriya Êzîdiyan nas nakin û li hemberî Êzîdiyan polîtîkayên înkar û îmhayê dimeşînin. Em bang li hemû rayedar û peywendîdaran dikin ku li hemberî van polîtîkayan têkoşîn hebe û divê nasname û vîna van, bawerî û olan bê nasîn.
– Divê ji bo xebatên parastina çanda Êzîdiyan li Amed an Mêrdînê navendek ji bo Êzîdian bê vekirin.
– Divê li hemû parçeyên Kurdistanê cihên pîroz ên Êzîdiyan bêne restorekirin, nûkirin û parastin.
– Divê li dewletên ku ola Êzîdî bi fermî qebûl nakin û nas nakin têkoşîn bê meşandin û divê nifûsa Êzîdiyan a li van welatan were tesbît kirin.
– Konferansa me daxwaz dike ku rêveberiya Iraqê xala 140’emîn a Makeqanûnê bicih bîne.
Hate zanîn ku wê encamnameya konferasê ji hemû saziyên Kurdan ên li Ewropa, Rojhilata Navîn, Hikûmeta Herêma Kurdistanê û hemû parlementerên Kurd re bê şandin.
Gelê kurd pakrewanên xwe oxir kirin – Azadiya Welat
Gelê kurd pakrewanên xwe oxir kirin Cenazeyên gerîlayê HPG’ê Tekçe û Demîr li Colemêrgê, Soylu li Bismilê û Rahmant Mahmud Pur jî li Keladizê ji aliyê deh hezaran kesî ve hat definkirin. Di merasîmê de malbatan diyar kirin ku ew şehîdên Kurdistan û gelê kurd in
Cenazeyên gerîlayên HPG’ê li Colemêrg, Bismil û Keladizê ji hêla deh hezaran kesî ve hatindefin kirin. Malbatan destnîşan kirin ku pakrewanên şehîdên gelê kurd in.
Berî merasîma cenazeyên gerîlayê HPG’ê Cîhan Tekçe (Rizgar Colemêrg) û Hamdî Demîr (Dilgeş Marufî) esnafên Colemêrgê dikanên xwe venekirin. Cenazeyên ku li morga Nexweşxaneya Dewletê ya Colemêrgê hat rawestandin ji hêla bi deh hezaran kesî ve hatin hildan û bi meşê birin goristanê. Di merasîmê de posterên Demîr û Tekçe hatin vekirin. Dema ku girse gihîşt goristanê hejmar bêtir zêdetir bû. Cenaze li goristana Serê Solanê hat definkirin. Di dema definkirinê de destê Tekçe û Demîr hatin henekirin.
Piştî merasîma definkirinê serokê BDP’a Colemêrgê Rahmî Kurt axivî û da zanîn ku şehîd rûmeta gel in û got ku heke îro têkoşîn hatibe vê astê bi saya şehîdan e. Kurt di axaftina xwe de bal kişand ser gotinên wezîrê Karê Derve Ahmet Davutoglu ku banga agirbestê li Sûriyeyê kir û got ku Davutoglu qet şerm nake vê bangê dike. Kurt, bang li Davutoglu kir û wiha got: “Ma tu welatê xwe nabînî, bangek bi vî rengî dikî? Endamê Meclisa Partiyê ya BDP’ê M. Siddik Akiş, axivî û destnîşan kir ku ji bo wekhevî û aştiyê divê têkoşîneke hevpar bê dayîn.
Di merasîmê de bavê Hamdî Demîr M. Siddik Demîr axivî û got ku bi salan e Rêberê Gelê Kurd birêz Abdullah Ocalan ji bo vî gelî têkoşînek dide.
Demîr, daxuyand ku 14 sal in jî di hucreyê de dîsa têkoşîna xwe ji bo gelê xwe didomîne û wiha nêrînên xwe anî ziman: “Kurê min ji bo mafê gelê xwe şehîd ket û şehîdê gelê xwe ye. Em tenê yekitiyê dixwazin. Piştî merasîma definkirinê konê sersaxiyê hat vedan. Her wiha girseya ku dixwest bimeşe rastî êrîşa polîsan hat.
Zarîfe Soylu li Bismilê hat definkirin
Li navçeya Bismilê jî esnafan ji ber cenazeyê gerîlaya HPG’ê Zarîfe Soylu (Hêvîdar Amed) dikanên xwe venekirin. Li navenda bajar jî ji bilî firin û dermanfiroşan tu dikanên din nehatin vekirin. Bi hezaran kes tevli merasîma cenazeyê Zarîfe Soylu bûn. Jinan cenazeyê Soylu anîn mizgefta gundê Aşagi Darliyê. Piştî merasîma definkirinê hevseroka BDP’ê ya Bismilê Yasemîn Şehmusoglu axivî û diyar kir ku gelê kurd dê xwedî li şehîdên xwe derkeve.
Bavê Soylu Bedrî Soylu, destnîşan kir ku Zarîfe şehîda gelê kurd e û wiha axivî: “Zarîfe her tim daxwaza çûyina xwe ya çiyayên azad dianî ziman û dixwest ji bo azadiya Ocalan û gelê xwe têbikoşe. Zarîfe kesek bi biryar bû. Em ê her tim şopdarên riya vê bin. Piştî merasîmê girseya ku dixwest meş li dar bixe rastî êrîşa polîsan hat.
Bi şehadeta zarokên xwe serbilind in
Cenazeyê gerîlayê HPG’ê Rahmant Mahmud Pur (Metin Alan) ku di 2’ê îlonê de li navçeya Bêşebabê ya Şirnexê jiyana xwe ji dest da, li Keladize bi girseyî hate definkirin. Malbatê piştî ku cenaze ji Saziya Tiba Edlî ya Meletiyê wergirtin di sînorê Xabûrê yê Sîlopiyê re derbasî Herêma Federal a Kurdistanê kirin. Malbatê piştî cenaze ji sînor derbas kirin birin gundê Çeqûna yê Keladizê ya Suleymaniyê û bi girseyî definkirin. Malbatê ewil cenaze anîn Dohukê û pişt re birin navçeya Kaladizê ya Silêmaniyê.
Cenazeyê Mahmut Pur ku bi eslê xwe ji gundê Cînaran ê Bajarê Serdeştê ye, bi karwanê sedan maşîne ve xwestin bibin Îranê. Lê ji ber ku destûr nehat dayîn, birin gundê Çequva yê Keladizê. Bi hezaran kesî darbesta cenaze danîn ser milê xwe û bi girseyî cenaze defin kirin. Dayika Pur Mere Hamza Alî, diyar kir ku ji ber kurê wê di têkoşîna azadiyê de jiyana xwe ji dest daye serbilind in.
Şerê di navbera PKK û Artêşa Turk de dijwar dibe – Xendan
Li gor nûçeyeke ajansa Firatê, vê êvarê li nêzî gundê Dêzê a bajarê Colemêrg a Bakurê Kurdistanê di encama hêrişek gerîllayên Hêzên Parastina Gel de li gor agahiyên destpêkê 3 polîsên Turk hatin kuştin û gelek kesên din jî birîndar bûne û kesên birîndar ji bo nexweşxaneyê bi ambulansan hatine rakirin.
Ji aliyekî din ve jî Navenda Çapemeniya YJA Star’ê di daxuyaniyekê de aşkere kir ku, roja 18’ê Cotmehê de di demjimêr 18.00’an de li Şirnexê li dijî leşkerê Girê Şerefiyê yê çiyayê Gabar`ê ji aliyê gerîlayên YJA Starê ve çalakiyek hatiye lidarxistin û di encam de leşkerekî Turk hatiye kuştin.
Di heman roja 18’ê Cotmeh a sala 2012an de demjimrê 23.30’an de li Eleşgirt a bajarê Agirî a Bakurê Kurdistanê di navbera gundên Sivik û Kurdalî de, dema derbasbûna karwaneke leşkerî ya ji 6 wesayitan pêk dihat li dijî xeta lûleyan a petrolê ji aliyê gerîlayên (H.P.G) ve çalakiyek hate lidarxistin û di encama teqîna di hêla lûleyên Gaza sirûştî dee 2 otombêlên cûrê Reo bi giştî têk şikiyan, 4 wesayitên Reo jî derbe xwariye her wehaî 38 leşkerên Turk hatine kuştin 30 leşkerên din jî birîndar bûne.
Lozan, Şark Islahat Planı ve Kürtçe – Denge Azad
12 Eylül günü, 58 cezaevinde 483 PKK ve KCK tutuklusunun başlattığı açlık grevlerinin bir arka planı var elbet.
12 Eylül 2012 günü, 58 cezaevinde 483 PKK ve KCK tutuklusunun “Abdullah Öcalan’ın sağlık, güvenlik ve özgürlük koşullarının yaratılması, anadilde savunma ve eğitim hakkının tanınması” talepleriyle başlattıkları süresiz açlık grevleri 40. gününe girdi. Süresiz açlık grevi, bir insanın talepleri yerine gelinceye kadar kendi varlığını adım adım ölüme götürmesi anlamına geliyor. Bu arkadaşların ölüm yolculuğunu kimimiz acı çekerek ve yetkilileri bu trajediyi durdurmak için bir şeyler yapmaya davet ederek kimimiz sadece acı çekerek, kimimiz hem acı çekerek hem kızarak, kimimiz sadece kızarak, kimimiz tepkisiz 40 gündür izledik, izliyoruz. Kimimiz farkında bile değiliz belki. Ben ne yapacağını bilemeden acı çekerek izleyenlerdenim. Davası uğruna canını feda etmeye hazır olanlara sonsuz saygı duyuyorum ama bir dava uğruna ‘ölüme yatma’ yöntemini desteklemiyorum. Ama karar alıcıları, bu trajediye karşı duyarlı olmaya, eylemcilerin haklı taleplerine en kısa zamanda cevap vermeye çağırıyorum.
Çevremden, sosyal medyada yazıştığım kişilerden veya bana yazan okurlardan “Kürtçe hiçbir zaman yasak olmadı ki, mahkemelerde de sadece resmi dil kullanılır, bu adamların derdi ne? türü sözler duyuyorum. Buradan anlıyorum ki, özellikle gençler, Cumhuriyet tarihi boyunca Kürtçeye konulan yasaklardan haberdar değiller. Bu yüzden, bu hafta Cumhuriyet tarihinin bu konudaki siciline bir göz atalım diyorum.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu unsurlarından 1923 tarihli Lozan Barış Antlaşması’nın 39. Maddesi’nin 4. Fıkrası (ki Türk tarafının önerisi ile eklenmişti) “Herhangi bir Türk uyruğunun, gerek özel gerekse ticaret ilişkilerinde, din, basın ya da her çeşit yayın konularıyla açık toplantılarında, dilediği bir dili kullanmasına karşı hiçbir kısıtlama konulmayacaktır derken, 5. Fıkrası “Devletin resmi dili bulunmasına rağmen, Türkçeden başka bir dil konuşan Türk uyruklarına, mahkemelerde kendi dillerini sözlü olarak kullanabilmeleri bakımından uygun düşen kolaylıklar sağlanacaktır, diyordu. Kısacası, Lozan Barış Antlaşması, kâğıt üzerinde Türkiye Cumhuriyeti uyruklu (vatandaşı) bir Kürt’ün, Kürtçe gazete çıkarmasını, Kürtçe televizyon yayını yapmasını, Kürtçe seçim propagandası yapmasını, mahkemede Kürtçe savunma yapmasını mümkün kılıyordu.
Şark Islahat Planı, Madde 14
Lozan’ın bu maddeleri ne yazık ki başından itibaren uygulanmadı ama Kürtçe konuşmanın cezalandırılması fikri 13 Şubat 1925’e patlak veren Şeyh Said İsyanı’ndan sonra ortaya çıktı. İsyanla büyük bir telaş içine giren Kemalist kadroların ‘Kürt Meselesi’ni halletmek için yürürlüğe koydukları ve yakın tarihe kadar devletin Kürt politikasının ana çerçevesini oluşturan 8 Eylül 1925 tarihli Şark Islahat Planı’nın tümü çok vahim ‘tedbirler’ içeriyordu, sadece konumuzu ilgilendiren 14. Maddesini (sadeleştirilmiş Türkçeyle) aktaralım: “Aslen Türk olup Kürtlüğe yenilmeye başlayan Malatya, Elaziz, Diyarbakır, Bitlis, Van, Muş, Urfa, Ergani, Hozat, Erciş, Adilcevaz, Ahlat, Palu, Çarsancak, Çemişkezek, Ovacık, Hısnımansur, Behisni, Hekimhan, Birecik, Çermik vilayet ve kaza merkezlerinde, hükümet ve belediye dairelerinde ve diğer kurum ve kuruluşlarda, okullarda, çarşı ve pazarlarda, Türkçeden başka dil kullananlar, hükümet ve belediyenin emirlerine muhalefet etmek ve direnmek suçundan cezalandırılacaktır.”
1926’da toplanan Türk Ocakları Kurultayı’nda en büyük tartışmalar Türkçeden başka dillerin en çok da Kürtçenin konuşulmasını yasaklanması üzerine yapılmıştı. Örneğin kurultayın 28 Nisan günkü beşinci oturumunda konuşan Van Milletvekili İshak Refet (Işıtman) Doğu Anadolu’da yaşayan Kürt unsurların dillerini muhafaza ettikleri gibi, Karakeçililer. Serkanlar, Türkanlar gibi Türk kökenli topluluklarını Kürtleştirdiklerinden söz ediyor, bu konuda cezai tedbirler alınmasını öneriyordu. Ona göre Orta Anadolu’da yaşayan yerleşik Kürtler “nasıl olsa Türklerle sarılıyordur, boğulmaya mahkûm idiler. Benzeri tartışmalar ertesi yıl da yapıldı. Türkçenin diğer dil topluluklarına zorla empoze edilmesinin zirvesini ise 1928’de başlayan “Vatandaş Türkçe Konuş! kampanyaları oluşturdu.
Her Kürtçe kelimeye 5 kuruş cezası
Bu cezaların nasıl uygulandığına dair sözlü tarihten bir örnek verelim: “Kozluklu Mele (Hoca) Abdullah anlatıyor. 1940’lı yıllar. Diyarbakır’a gitmiş. Çarşıda Türkçe bilmediği için Kürtçe konuşuyor. Biri çarşıda kolunu tutuyor ve “Gel, belediyeden seni çağırıyorlar diyor. Hoca, “Tû kîyî? (Sen kimsin?) diye soruyor. Şahıs, “Ben belediye zabıtasıyım diyor. Hoca, “Belediye reisi beni tanımaz ki beni çağırsın dese de zorla Reis’in huzuruna çıkarılıyor. Reis, “Çarşıda Kürtçe konuşmuşsun. Her kelime için 5 kuruş para cezası vereceksin diyor. Hoca itiraz etmeden cebindeki paraları masaya bırakarak, “Al sana para diyor. Memur paranın üstünü vermeye çalışırken ekliyor: “Paralar sizde kalsın. Ben Türkçe bilmiyorum. Akşama kadar çarşıda Kürtçe konuşacağım. Senin zaptiye efendin de benimle gelsin. Akşam onunla sana geliriz. Ne kadar cezam varsa alırsın ve üstünü verirsin, ben de evime giderim. (Bakış, 30 Haziran 1999.)
“Ka nane kî bi Tirkî bide
Bir örneği de Diyarbakırlı yazar, araştırmacı Şeyhmus Diken anlatıyor: “Aklıma tek partili dönemin bir uygulaması takılıyor. Düşünmeden edemiyorum. Kürtçe konuşmak yasak! Ağızdan alenen duyulacak dozda çıkan her Kürtçe kelime için vatandaş ceza ödemekle mükellef. İspiyoncular çarşı Pazar fır dönüyor. Adamın evinde çocuklar aç. Fırına gidip ekmek almak lazım. Ama ekmeği istemek için de birkaç kelime Türkçe sözcük bilmek gerek. Adam çaresiz. Fırıncının karşısında ve “Ka nane kî bi Tirkî bide . Fırıncı arif adam, halden bilen biri. “Ha ji tere nane kî bi Tirkî. Tercümesi şu: ‘Bana Türkçe bir ekmek ver.’ ‘Al sana Türkçe bir ekmek.’
‘Ape’ Musa Anter ve Kımıl Olayı
Şimdi anlatacaklarım ise, Şark Islahat Planı’nı hazırlayan zihniyetin Demokrat Parti’nin son yıllarında bile hala capcanlı olduğunu gösteriyor. 31 Ağustos 1959 günü, Diyarbakır’da yayınlanan İleri Yurt gazetesinde Musa Anter’in ‘Amma Ne İleri Yurt’ adlı hiciv sütununda ‘Qimil’ (Kımıl) adlı Kürtçe bir şiir yayımlanmıştı. Olayın ayrıntılarına girmeden söyleyelim, ‘kımıl’, can yoldaşı ‘süne’ ile birlikte, tüm Cumhuriyet tarihimiz boyunca (hatta bugün de) bir türlü baş edemediğimiz bir hububat zararlısıydı.
Kürtçe şiirin teması şuydu: Siverekli bir kız, kımıl zararlısı tarafından samana döndürülmüş bir torba buğdayı çerçiye götürüyor, çerçi buğdayın işe yaramadığını görünce, buğdaya karşılık mal veremeyeceğini söylüyordu. Kızcağız da yüzyıllardır gelenek olduğu üzere, üzüntüsünü bir türküyle dile getiriyordu: “Bi çîya ketim lo apo, çîya melûlbûn rebeno/ Ceh seridî lo apo, genim hûrbûn êvdalo/ Qimil hatî lo apo, bi refa ye rebeno/Xwar genimî lo apo, hiştî qâye rebeno (‘Dağa tırmandım amca, zavallı dağ mahzunlaştı/Arpa olgunlaştı amca, buğday un ufak oldu biçare/Kımıl geldi amca, kafile halen de zavallı/Buğdayı yedi, geride samanı bıraktı zavallı…’) Yazar yazının sonunda şiirin kahramanı kıza şöyle diyordu: “Üzülme bacım, seni kımıl, süne ve sömürenlerin zararından kurtaracak kardeşlerin yetişiyor artık.
‘Welcome’ yazınca sorun yok
Kımılın bu metaforik kullanılışını Ankara affetmedi elbette. 6 Eylül 1959 tarihli Cumhuriyet gazetesinde “Doğu illerimizden birinin merkezinde çıkan bir gazetede anlaşılmaz sebeplerle Kürtçe bir şiir neşrediliyor dendikten sonra “İnsaf edelim. Bu Doğu ili İstanbul değil ki, 20-30 gazete çıksın da insan meşgul bir gününde hepsine bakamasın. Sonra hadi kendisi bakamadı, o il merkezinin zabıtası yok mu, adliyesi yok mu? diye ortalık velveleye veriliyor, 19 Eylül 1959 tarihli Ulus ise “Bir soru da benden: Bu gazeteye kim kâğıt veriyor diye öküz altında buzağı arıyordu. Beklendiği üzere İleri Yurt ve Musa Anter aleyhine dava açıldı. Ancak olay yerelden ulusal düzleme taşmış, sanıkları savunmak için başka şehirlerden avukatlar gelmeye başlamış, mahkeme salonu ve adliye binasının önü miting alanına dönüşür olmuştu. Ödemiş’te yayınlanan Cephe isimli gazete kelleyi koltuğa alarak, Diyarbakır’a ve Musa Anter’e şöyle destek vermişti: “İstanbul gazeteleri kıyamet koparıyor. Diyarbakır’da çıkan İleri Yurt gazetesi Kürtçe bir şiir neşretmiş. Bakın Küstaha. Genelevlere kadar ‘Welcome’ diye Amerikanca yazılan memleketimizde, Kürtçe şiir Garbilik şerefimize dokunuyor…
İddialara göre durum Ankara’nın canını o kadar sıkmıştı ki, Celal Bayar Diyarbakır Valisi’ne telefon açıp, Musa Anter’in ‘kafasının ezilmesi’ni istemişti. Yaşar Kemal’in deyişiyle, ‘Öfkesiz Kürt’ Musa Anter, sevenlerinin deyişiyle ‘Ape’ Musa, bu olaydan ve sonrasında yaşadığı nice olaydan sağ salim kurtuldu ama hemen her makalesine, yaptığı her hayali röportaja Kürtçe cümleler serpiştirdiği için hayatı mahkemelerde geçti. Bu yargılamalardan birinde Musa Anter’e, hâkim “Ne diye Kürtçe yazıyorsunuz diye sormuş, Anter de “Hâkim Bey, İstanbul’da Yahudiler, Rumlar ve Ermeniler gazete çıkarıyorlar. Ayrıca İngilizce ve Fransızca gazete de çıkıyor. Ben Kürtçe yazıyorum diye ne olacak? demişti. Hâkimin muhtemelen Lozan’a atıf yaparak “Efendim onlar azınlık karşılığı üzerine de taşı gediğine koymuştu: “Hâkim Bey, yani bir memlekette azınlık çoğunluktan daha mı avantajlıdır? Eğer bir azınlık kadar hakkım yoksa ben böyle çoğunluğu ne yapayım? Lütfen karar verin ve beni de azınlık kabul edin.
Ardından ünlü 49’lar Davası geldi. Dava 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra da devam etti, Musa Anter ve arkadaşları ancak 1965’te ‘paçayı kurtardılar.’ Daha nice badire atlatan Musa Anter, 20 Eylül 1992 günü, JİTEM ajanları tarafından bir tuzağa düşürüldü ve ensesinden vurularak öldürüldü. Öldürüldüğünde 74 yaşındaydı.
12 Eylül yasakları
Kürtçeye (ve elbet diğer azınlık dillerine) en sert tavır 1980 darbesinden sonra takınıldı. Darbeciler kendi elleriyle hazırladıkları 1982 Anayasası’ndaki “Düşüncelerin açıklanması ve yayılmasında kanunla yasaklanmış olan herhangi bir dil kullanılamaz ifadesini, 1983’te çıkarılan Türkçeden Başka Dillerde Yapılacak Yayınlar Hakkında Kanun’la perçinlediler. Kanuna göre, Türk vatandaşlarının anadili Türkçeydi ve Türkçeden başka dillerin anadil olarak kullanılmasına ve yayılmasına yönelik her türlü faaliyette bulunmak yasaktı! Kanun 12 Nisan 1991’de kaldırıldı ama 6 Kasım 1991’de, milletvekillerinin TBMM’de Kürtçe yemin etmeleriyle başlayan süreç, yedisi (BDP’nin selefi) DEP’li, biri bağımsız, sekiz milletvekilinin ağır hapis cezalarına çarptırılmaları ile sonuçlandı. 1980’ler, 1990’lar hatta yakın tarihe kadar, hapishanelerde Kürtçe konuşma yasağı sürdü, Türkçe bilmeyen analar evlatlarıyla tek kelime konuşturulmadılar.
Son yıllarda bu konuda çok olumlu adımlar atıldı ama hala anadili Kürtçe olanlar, anadili Türkçe olanlarla aynı haklara sahip değiller. Bırakın günümüzün temel insan hakları sözleşmelerini, insan hakları açısından son derece geri bir düzeyi temsil eden Lozan Barış Anlaşması’nın hükümlerine bile uyulmuyor. Anadilin seçmeli ders değil eğitim dili olmasının bir insan hakkı olduğunu hükümet başta olmak üzere çoğu kesimler tarafından kabul edilmiyor. Kürtçe televizyon ve radyo yayınlarında hala sınırlamalar var. Halka Kürtçe hizmet veren belediye başkanları görevlerinden alınıyor. Belki bir uç örnek ama bu yılın başında Konya’da bir kadın, 2 çocuğu ile Kürtçe konuştuğu için ‘gürültü kirliliği’ yarattığı gerekçesiyle 62 TL para cezasına çarptırıldı! Açlık grevleri, işte böyle bir arka plana sahip. Yöntemleri aklımıza yatmasa bile, kalbimizin kapılarını onlara kapatmayalım. Kurban Bayramı’nda bu insanları da kurban etmeyelim…
Özet Kaynakça: Baskın Oran, “Lozan’da azınlıkların korunması , Toplumsal Tarih, S. 115, Temmuz 2003, s. 72-77 Mehmet Bayrak, Kürtlere Vurulan Kelepçe, Şark Islahat Planı, Öz-Ge Yayınları, 2009 Musa Anter, Kımıl, Avesta, 2000 Kemal Kirişçi& Gareth M. Winrow, Kürt Sorunu, Kökeni ve Gelişimi, Tarih Vakfı Yayınları, 1997.
Barzanî: Ev Çend Sale Xwedizînek Bo Nepêkanîna Madeya 140 Tê Kirin – Peyamner
Mesûd Barzanî serokê Herêma Kurdistanê îro li gel nêrerê taybet yê sekreterê giştiyê NY Martin Kopler yê Iraqê û Sokol Kondî berpirsê nivîsîngeha Yonamî li Herêmê kom bû û bi giştî rewşa niha ya Iraqê û ya herêmê bi taybetî gotûbêjkirin.
Di vê dîdarê de, Martin Kopler berdewamiya hewildanên Netewên Yekbûy bo çareserkirina kêşeyên Herêm û Bexdayê anî ziman û bi huratî behsa pirsa Kerkûk hat kirin û hêvî xwest kû di çarçoveya hilbijartinên pêş yên parêzgehên Iraqê de li parêzgeha Kerkûkê jî hilbijartineke serkeftî were encamdan.
Serok Barzanî tekez kir kû, kêşeyên Iraqê dê bi rêyên gotûbêj û çareseriya aşêtiyane bêne çareser kirin, destûr û rêkeftin hîm û bingehekî serekîne bo çarserkirina wan.
Her derbarê kêşeya Kerkûkê de serok Barzanî behsa wê yekê kir kû destûrê rêya çareseriya pêwîst jêre daniye, lê belê eve çend salin hest bi xwedizînekî tê kirin kû madeya 140 ya destûrî (ya taybete bo hemû navçeyên dabray) newê pêkanîn.
Martîn Kopler supasiya Herêma Kurdistanê kir bo wê hemahengî û hesankirinê li gel ajansa wan ya NY (UN) û xuya kir kû em hêvîdarin ev hemahengî berdewam be û bihtir jî pêşve biçe. Wekî din jî bo aramî û ewlehiya Herêma Kurdistan û piroseya avadaniya wê weha ragihand kû her cara kû serdana Herêma Kurdistanê dike hest bi cûdabûnekî din dike û destxweşiya Hukûmeta Herêma Kurdistanê jî kir bo bihadayîna penaberên Sûriye kû niha koçberî Herêma Kurdistanê bûne û serok Barzanî jî amadebûna Herêma Kurdistanê nîşan da bo her hevkariyeke pêwîst.
40. Gün – Bianet
Açlıktan ölecekler. Yemek yemedikleri için. Haksızlıktan, dillerinde savundurulmadıklarından, ipe sapa gelmez dosyalarla rehin tutulduklarından, barıştırılmadıklarından, kavuşturulmadıklarından.
Zalimin karşısında, kendini zulümün işaretine çevirmektir açlığa yatmak. Tarihin en büyük ölüm oruçlarından biri İrlanda Kurtuluş Ordusu militanları tarafından gerçekleştirilir.
İngiltere devletinin yaptığı işkenceler, ettiği küfürler ve tehditlerle her yerlerine “değilmiş” mahkumlar, tecrit hücrelerinde, her şeye rağmen, Bobby Sands’in koridorlardan, havalandırmalardan sızan sesi eşliğinde, gene İngiltere devletinin yüzyıllardır soyunu kurutmaya kalkıştığı ana dilleri Gelikçe’yi öğrenmektedirler.
Devletin elini, dilini değdiremediği tek şey olan Gelikçe sayesinde arınmaktadırlar. Günlerden bir gün Bobby Sands “Cealachan” kelimesini öğretir mahkumlara. Eski İrlanda’da zulüme uğrayan köylünün toprak sahibinin evinin önünde, kendini aç bırakmasının adıdır “Cealchan”.
Günden güne eriyen beden zalimin “yerine” kendini yazar. Toprak sahibi bundan böyle evinin önünde yok olan bedenle anılacak ve yaptığı haksızlıklar asla unutulmayacaktır.
Hikayeyi duyan mahkûmlar ölüm orucuna yatarlar. Devletin elinin altındaki bedenlerinden ruhlarını yavaş yavaş çekerler. Açlıktan incecik kalmış kof bedenleri İngiltere devletine lanetleridir.
Denk zamanlarda Kemal Pir ve Hayri Durmuş çıkartıldıkları mahkemede girdikleri ölüm orucunu açıklayacaklardır. Türkiye devletinin yarattığı en büyük cehennemlerden olan Diyarbakır Cezaevi’nde devletin bedenlerle yetinmeyip, iradelere, onurlara kastettiği, o kıyamet yeri, o karabasan diyarında Kemal Pir ve arkadaşları bir yemin edecek ve kendilerini ölüme yatıracaklardır.
Ruhları bedenlerini terk ederken, Diyarbakır Cezaevi’ni devletin elinden alırlar. Ruhları bir koca halkın kavgasına bugün bile öncülük eder.
Bu ülke ki kendi evlatlarını yiyerek göbeğini şişirir de gene de doyamaz. 1990’ların sonunda en rezil ziyafetlerinden birini genç kızların ve delikanlıların tecrit edilmemek, insanca yaşayabilmek için kendilerini aç bıraktıklarında arttırdıklarından çekmiştir.
Onlarca çocuğu incele incele, bir onlarcası da yanarak ölmüş, o çocukların anaları, babaları, bir de yoldaşları dışında yas tutanları olmamıştır. Öyle pis bir milattır ki yandıkları gün, o gün bugündür buralarda adalet bakanlarının tamamı kör, içişleri bakanlarının tamamı sağırdır. En iyi hallerinde.
Yüz kere bin kere daha
Bugün cezaevlerini dolduran siyasi tutukluların tamamı bitmeyen savaşın esirleri. Anadillerinde savunma hakları yok. Mahkemelerde itilip kakılıyor, azarlanıyorlar. Dava dosyaları hukuk skandalı. Anlatıldı, yüzlerce kere yazıldı.
Bugün bu ülkede bu savaş bitmek zorunda. Bu savaşın bitmesinin yolu görüşmekten geçiyor. Görüşecek kişilerin başında da Kürt halkının ve savaşın iki tarafından birinin önderi olan Abdullah Öcalan geliyor. Abdullah Öcalan tecritte tutuluyor. Savaş bitmiyor. Ölen ölene katılıyor.
Cezaevlerinde bu hukuk skandalı dosyalarla tutulanlar açlık grevinde. Gün 40. Yakında ölecekler. Anadilde savunma hakkı ve tecritin kalkmasını istiyorlar.
Yaptıkları vicdanlara seslenmek, vicdanları uyandırmak falan değil. Kendilerini bir büyük zulmün işareti kıldılar. Bedenlerini terke başladılar. Devletin elindeki bedenlerini boşaltırken mücadeleden yorgun düşmüşlere ruh üflüyorlar.
Bize büyük haksızlık yaptılar. Orası ayrı. Ne fena bir tanıklık bu. Ne biçim bir çaresizliğe mahkumiyet. Bedenlerimizin sınırlarına ne acımasız bir terk ediş.
Biz bir köyün tüm çocuklarını gömdük. Bombalarından utanan olmadı. Tüm yaz boyunca bir onlardan, bir bunlardan gömdük. Dur diyen çıkmadı.
Bu ülkenin o çok kalabalık yeraltı şehrine onurlu bir gidişe yatmış bu çocukları bırakmayalım. Bedenlerimizi onlarınkine yapıştıralım bari de bu karşılıklı tecriti durduralım.
Açlıktan ölecekler. Yemek yemedikleri için. Haksızlıktan, dillerinde savundurulmadıklarından, ipe sapa gelmez dosyalarla rehin tutulduklarından, barıştırılmadıklarından, kavuşturulmadıklarından.
Bir yemin ettiler. Kendilerini işaretlediler. Zalimleri lanetlediler.
Kürdistan Stratejik Araştırmalar Merkezi
www.navendalekolin.com – www.lekolin.org – www.lekolin.net – www.lekolin.info
