Türkiye, Suriye’de ne yapıyor?

Bu esnada, sınırın öte yanında, Suriye’deki bazı gelişmeler
aynı şekilde dikkatle izlenmeyi hak ediyor, zira bu gelişmelerin süregiden
kanlı iç savaş ve Türkiye’nin bu çatışmadaki rolü açısından kalıcı bir etkisi
olabilir.

Geçen birkaç ayda, Suriyeli isyancılar, ülkenin hem
güneyinde hem de kuzeyinde hükümet güçlerini geri püskürtmede başarılı oldular.
Martın sonunda isyancılar kuzey şehri İdlib’i aldı ve son iki haftada güneye
doğru daha da ilerlediler. Gelen bilgiler, bu bir dizi yenilginin ardından
Suriye ordusunun ciddi sorunlarla karşı karşıya olduğuna işaret ediyor. New
York Times’a göre, Suriye’nin vaktiyle merkezi olan silahlı güçleri, çıkarları
ve öncelikleri artık her daim birbiriyle örtüşmeyen yerli ve yabancı
savaşçılardan oluşan bir yığın haline gelmiş durumda.

Çatışmanın dinamiklerindeki bu değişim Esad’ın başının büyük
belada olduğu anlamına gelmiyor henüz. Esad hâlâ Şam’ı ve diğer kent
merkezlerini kontrolü altında tutuyor. Fakat Suriyeli isyancılar konusunda
uzman olan Hassan Hassan’ın Foreign Policy’de işaret ettiği üzere, Suriye iç
savaşında yeni bir fasıla açılmış durumda: “Ele geçirilen bölgelerin stratejik
önemi ve isyancıların iyileşen koordinasyonu Esad karşıtı güçlerin rejimin
kontrolü altındaki bölgelerde daha derinlere ilerlemesine yardımcı olacak. Bu
da muhtemelen isyancıların elindeki bölgelerin güvenliğini önemli biçimde
artıracak ve ülkenin çoğu bölümünde sonuç üzerinde belirleyici olacak.

Tüm gözlemciler son kazanımların Esad karşıtı isyancıların
üç ana destekçisi arasında daha iyi işbirliği sağlanmasının sonucu olduğunda
hemfikir: Suudi Arabistan, Katar ve Türkiye. Mart ayında Erdoğan yeni Suudi
Kralı Selman’ı ziyaret etti ve isyancıları daha etkin kılmak üzere desteği
artırma ve isyan çabalarını birleştirme ihtimallerini konuştu. Bu, Suriye’nin
en güçlü iki isyancı grubu, El Nusra Cephesi ve Ahrar el Şam arasında bir
anlaşmanın yolunu açtı. Kuzeydeki daha küçük İslamcı isyan gruplarının çoğunu,
ama aynı zamanda kalan, ılımlı Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) birimlerini
birleştirebilen Ceyş el Fetih (Fetih Ordusu) adlı yeni bir şemsiye örgüt
oluşturdular.

Bu yeni birliği bilhassa ilginç kılan (ki bu bazılarına göre
endişe verici) bunun Türkiye tarafından desteklenen (El Şam ve ÖSO) ile
Türkiye’nin terör örgütleri listesinde bulunan (El-Nusra) isyancılarından
oluşan bir koalisyon olması. 2012’de kurulan El Nusra Cephesi, El Kaide’nin bir
kolu ve İslam Devleti (IŞİD) haricindeki en saldırgan grup olarak üne sahip. Bu
grubun bölgedeki öneminin farkına vararak, Türkiye, El-Nusra Cephesi’ni El
Kaide ile olan bağlarını koparmaya ikna etmek için çok çalıştı, fakat şimdiye
dek bu çaba işe yaramadı. İki ay önce El-Nusra, El Kaide’ye bağlılığını tekrar
teyit etti ve El Kaide’den ayrılma yönündeki planları yalanladı.

Bu bizi kafa karıştırıcı ve muğlak bir durumla baş başa
bırakıyor. Türkiye, Suriye’de birleşik bir Sünni cephesi için Suudi
Arabistan’la güçlerini birleştirmeyi tercih etmiş ve böyle bir koalisyonun
ancak tutucu El Nusra’cıları kapsaması halinde başarılı olabileceği gerçeğini
kabul etmiş görünüyor. ABD’nin Esad rejimini devirmek üzere radikal İslamcı
isyancılara bel bağlanmış olması seçeneğinden memnun olmadığı açık. Ankara ile
Washington arasındaki strateji çatlağı, Türkiye’nin Suriye sınırı üzerinde
uçuşa yasak bölge talebini gerçekleştirmeye yardım etme yönünde Amerika’nın
gönüllülüğünü daha da zayıflatabilir.

Daha da önemlisi, El Kaide’ye Suriye’de bir ortak olarak verilen
bu sessiz onay, halihazırda koşullar gereği gerçekleşmiş (ve savaş alanında
etkili) olan ittifakın, şiddetli ideolojik farklılıkları ve Esad sonrası
Suriye’ye dair çelişen fikirleri açıkça ortaya çıktığında, kısa sure sonra geri
tepebilir. Türkiye, IŞİD konusunda geçmişteki ‘yumuşak’ taktiksel yaklaşımında
hatalı olduğunu gönülsüzce kabul etti. Şimdi Türkiye aynı hataya, bu kez El
Kaide ile mi düşmek üzere?

Joost Lagendijk / Zaman Gazetesi

Kürdistan Stratejik Araştırmalar Merkezi

www.lekolin.com – www.navendalekolin.com – www.lekolin.org –
www.lekolin.net – www.lekolin.info

0

21

TR

:” ”

:””

” “,” ”

:” ”