Li Sûriyê Dawî Li Mudaxeleyên Derve Tê?

Li Sûriyê ya ku ev 7 salin şerê
navxweyî didome de, cara yekemîne rûniştina muxatabên rasteqîn a ser maseyê re
dikeve riya rast çareseriyê. Hêzên Bakûrê Sûriye û Rejîm ku ser maseya
çareseriyê rûniştin, ji bo mudaxelekerên derve Tirkiye û Îran jî bi dawiyê ve
diçin. 

Li Sûriyê ya ku 7 salin şerê
navxweyî didome de pir aktoran kişandibû qadê, hêzên rejîmê operasyonên xwe yên
ku navenda wê Dera û Kuneytra yên li başurê welêt dikeve didomîn e. Pêşketinên
li vê heremî, li ser bakurê welêt a komên OSO yên selefî kişandine wir ve
rasterast bandor dike. Artêşa Suriya Azad (OSO) yên piştevanê wan Tirkiye ye,
komên selefî yên weke El Nûsra û Ehrar El Şam, ji gelek heremên welêt hatine
derxistin, operasyonên bêbandorkirin a li dijî Îranê jî tên lidarxistin. Di van
pêşketinên diqewimin de tê gotin ku encama hevdîtina Pûtîn û Trump e û her du
hêz li hev kirine. Komên Selefî yên ji Helebê dest pê kir, derdora Şamê, Guta û
niha jî Dera û Kuneytra yê hatin vekişandin û herêma Mertalê Firatê, Efrîn û
Idlibê niha bûye qada herî bi aloz a Sûriyê. Rêveberiya Şamê, ji bo çareseriya
krîzan cara yekemîne vekirî bi nûnerên Bakûrê Sûriyê Meclîsa Sûriya Demokratîk
(MSD) û Hêzên Sûriya Demokratîk (QSD) re li dora maseyê rûniştin. 

Wirdetirê Minbicê

Li hemberê gefên ser Minbicê ku
ji aliyê Tirkiyeyê ve xistibû halê rûtînê, koalisyona ku pêşengtiya wê Amerîka
dike bi Meclîsa Leşkerî ya Minbicê ku bajar kontrol dike re tevdigere. Sînorê
di navbêra Meclîsa leşkerî ya Minbicê birêve dibe û Tirkiye de, Çemê Sacur e. Li
vir di navbêra her du hêzan de jî kîlometreyek kêmtir mesafe heye. Di navbêra
her du hêzan de hêzên koalisyonê hene. Tirkiye di demên bihorî de her çiqas
ragihandibû ku wan bi dewriya di qada xwe de avêtî de derbasî Minbicê bûne,
dabin jî, armanca esasî ewbû ku ji bo operasyoneke îhtîmal a hêzên Bakurê
Suriyeyê di wê qadî de asteng bike ye. Tirkiye bi vê polîtîkayê re dixwaze di
herêma Sacûrê de fermiyetê ava bike û ji operasyonên QSD’ê asteng bike. 

Patrîot an S-400 ?

Pêşketinên di giştiyê Sûriyê de bi
van sînor nîne, hevsengiyên din ên di navbera hêzan a siyasî, leşkerî û
dîplomasî jî bandor dike. Pêşketinên li Minbicê, ji bo Tirkiyê di destê DYA’yê
de firsendeke. Li aliyê din Tirkiye ji DYA’yê fuzeya Patrîot, ji Rûsya jî S-400
bigire an negire hêj jî di rojevê de cihê xwe digire. Tirkiye wê kîjan
hilbijêre, wê hevsengiya li heremê biguherîne. Eger Tirkiye, S-400 bistîne wê
têkiliyên xwe yên bi Amerîka re ji Minbicê heta Ezazê, eger Patrîot bistîne wê
ji Idlibê heyanî Efrînê têkiliyên xwe yên bi Rûsya re xira bike. Tê nirxandin
ku ev rewş tenê bi çek standinê re ne bi sînor e, di navbêra her du hêzan de wê
kî hilbijêre ye, di her du hilbijêr de jî Tirkiye di rewşekî nikaribe jê
derkeve be. 

Idlib 

Bi van pêşketinan ve girêdayî
Tirkiye herî zêde di xeta Idlibê de tengasiyê dikşîne, ji ber vê yekê jî
leşkerên artêşa tirk di demên dawî de bi başurê Idlibê ve sewqiyata leşkerî pêk
tîne. Dîsa komên ji Dêra û derdora wê hatine derxistin jî li vir bicihkirin,
asta aloziya di navbêra hêzên rejîmê û komên selefî de bilind kiriye. Ev
gengeşî û aloziya di navbêra wan de, pêvajoya Astana ya di navbêra Tirkiye,
Îran û Rûsyayê de bi neyinî bandor dike. Di heman demî de Îran û rejîma Sûriyê
jî li başurê Idlibê tang-top û erebeyên zirxî hatine bicihkirin, her wiha gelek
hêzên girêdayên Îran û Artêşa Sûriyê kişandine vê heremî. Eger pêşketin bi vê
awayî berdewam bike, tê diyarkirin ku wê pêvajoya Astana xira bibe û wê di
heremê de hevsengiyên nû çêbibin. Bi avabûna hevsengiyên nû re jî rola kilîd wê
hêzên Bakurê Sûriyê ya pêşengtiya wan kurd dikin bin. Hêzên ku li bendê ne
bikevin tevgeriyê, wê rizgarkirina Efrînê bixe rojevê. 

DYA Tirkiye û Îran

Bi girtina Rahîb Brûnson re
têkiliya Tirkiye û Amerîka careke din tirş bû de, tê gotin ku esas mesele
têkiliyên Tirkiye û Îranê ye. Bi mijara Rahîb Brûnson re peyama “Têkiliyên xwe
yên bi Îranê re berçav de derbas bike dide Tirkiyeyê. DYA, ji bo bandora Îran
a di serî de li Sûriye, Iraq, Lubnan û Yemenê bişkêne hewildanek mezin dide, ji
Tirkiyeyê ya ku endamê NATO’yê ye re jî banga di vê mijarî de “Aliyê xwe zelal
bike dike. Li gor pisporên ku heremê baş nas dikin tê gotin ku ya Tirkiyeyê di
vê mijarî de ji bo tercîhek bike zext tê kirin, Tirkiye di gavên bavêje de bi
binê heriyê ve here. 

Deriyên Sînor bi Rûsyayê ve
ye?

Li Bakurê Sûriyê jî xeta ji
Cerablûsê heta Idlibê jî, Tirkiye ji bo bandora kurdan bişkêne çi ji destê wê
tê dike. Dewleta tirk ji bo nehêle hêzên ku kurd pêşengtiya wan dike,  herêma ji Cerablus, Ezaz û Idlibê pêk tê
rizgar bike, deriyên sînor ên Cerablûs-Karkamiş, Bab El Selam-Kilîs Oncupinar û
Bab el Hawa-Cîlvegoz, ji bo Rûsya û rejîm noqteyên leşkerî ava bike civîn
hatiye lidarxistin. Hat destnîşankirin ku di vê mijarî de bazarî hatiye kirin,
lê pêşketinekê zelal hêj pêk nehatiye.

Hevdîtinên Şam û Rêveberiya
Bakurê Sûriyê

Li aliyekê ku ev pêşketin
çêdibin, li alê din jî hêzên Bakurê Sûriyê û rejîma Şamê di 26’ê tîrmehê de li
Şamê wek e şandeyên fermî li dora maseyê rûniştin, belkî di hêla dawîkirina
şerê li welêt gava yekemîn hate avêtin. Ji aliyê MSD’ê ve hat aşkerekirin ku
hevdîtinên şandeyên Bakurê Sûriye yên nûnerên asta jor a QSD û MSD’ê cih
digirin û şandeya rejîma Şamê de pêk hatî wê berdewam bikin û her mijar li ser
maseyê hatiye raxistin. MSD, destnîşan kir ku vîna çareseriyê derketiye holê û
ragihand ku bi rêveberiya Şamê re muzakereyan pêş bixin û di mijara ji bo
dawîkirina şîdetê avakirina komîteyan lihevkirin çêbûye.  

0

21

TR

:” ”

:””

” “,” ”