Ji 27’ê Mijdarê ve êrîşên çeteyên girêdayî dewleta Tirk a dagirker li ser xaka Bakur û Rojhilatê Sûriyê berdewam dikin. Dewleta Tirk a dagirker çeteyên DAIŞ’ê yên ku di bin maskeya Artêşa Niştimaniya Sûriyeyê Azad (NSA) de kom kirine, fînanse kirine û birêxistin kirine, di bejahiyê de, ji hewayê jî bi balafirên bêmirov bomberdûmanên dijwar dike.
Bi hezaran çete û serçeteyên DAIŞ’ê yên ku bi hezaran mirov qetil kirin û sûcên li dijî mirovahiyê yên weke talan û destavêtin pêk anîn, di nava komên çete yên di bin maskeya NSA de ku di bin serweriya dewleta Tirk a dagirker de tevdigerin hatin bicih kirin. Ev yek di êrişên 27’ê Mijdarê de destpêkirin û piştre li ser Minbicê berdewam kirin de bi awayekî zelal xwe nîşan dan.
Bi girtina duyemîn bajarê herî mezin ê Sûriyeyê ji aliyê çeteyên HTŞ’ê ve, çeteyên DAIŞ’ê yên bi maskeyê bi navê NSA yên girêdayî dewleta Tirk a dagirker li Til Rifet, Hama, Hums, Şam û herî dawî Minbicê derketin pêşberî kamerayan.
Qenalên “Haber Turk, CNN Turk û A Haber” ku di nav hêzên şerê taybet ê dewleta Tirk a dagirker de cih digirin, di weşana zindî de hewl dan çeteyên DAIŞ’ê yên bi maskeya NSA de derbasî Minbicê bûne rewa bikin. Lê belê çeteyên DAIŞ’ê yên ku pêwîstiya veşartina nîşaneyên DAIŞ’ê yên li ser milên xwe jî nedîtin, careke din têkiliya xwe ya rasterast a bi dewleta Tirk a dagirker re li ber çavê mîlyonan qeyd kirin.
Piştî ku DAIŞ’ê di Adara 2019’an de li Baxozê ya Sûriyeyê têk çû, pozîsyona xwe ya dawîn a erdnîgarî, ango “xîlafeta herêmî” ji dest da, lêgerîna zindîkirina xîlafeta herêmî û sûdwergirtina ji şerên ku hêzên din ên navneteweyî tê de ye bigire, di van 2 salên dawî de hewildana xwe zêde kir.
Di vî warî de DAIŞ’ê derfeta endamên nû zêde bike bi dest xist û lez da xebatên xwe yên ji nû ve birêxistinkirinê. Dewleta Tirk a dagirker yek ji wan hêzan ên sereke bû ku ji bo armancên xwe yên herêmê pêk bîne û xwe bigihîne sînorên Mîsakî Millî, her cure fînanse û piştgirî da çeteyên DAIŞ’ê ye.
Di derbarê têkiliyên dewleta Tirk a dagirker û DAIŞ’ê de heta niha gelek belge û îtîrafên çeteyên DAIŞ’ê yên girtî hatin weşandin, lê piştî Bexdadî derket holê ku DAIŞ bi temamî di bin kontrola dewleta Tirk a dagirker de ye.
Têkiliyên di navbera Komara Tirk a dagirker û DAIŞ’ê de, bi sewqiyata çekan a ji bo çeteyên DAIŞ’ê yên di bin desthilatdariya Musteşarê wê demê yê MÎT’ê Hakan Fîdan de, derketibû holê. Yên vê mijarî lêlokîn kirin, deşifre kirin an hatin girtin, an hatin sirgunkirin. Ji wê demê û vir ve ev têkilî bi zêdebarî dewam kir.
BELGEYÊN PIŞTRASTKIRINA TÊKILIYÊN DEWLETA TIRK Û DAIŞ’Ê
Di rapora rêxistina Sûryeyiyên Ji bo Rastî û Dadperweriyê (STJ) ya di 28ê Hezîrana 2021an de hat weşandin, hat belgekirin ku endamên payebilind ên DAIŞê ku destê wan di kuştina bi hezaran kesî de hebû, derbasî komên çete yên girêdayî Artêşa Niştîşmaniya Sûriye Azad ku di bin kontrola dewleta Tirk a dagirker de ye û di bin talîmata MÎT’ê de tevdigere.
Di raporta xwe ya bi sernavê “Binpêkirinên Berdewam Bê Berpirsiyar: Endamên Bilind ên DAIŞê di Artêşa Niştimanî ya Sûriyê de” ku ji aliyê rêxistina Sûriyê bo Rastî û Dadperweriyê ve hatiye weşandin, 27 endamên payebilind ên DAIŞê ji bo komên çete yên SNA yên girêdayî dagirkeriyê hatine veguhestin. Komara Tirkiyeyê û li gelek herêmên Bakurê Sûriyeyê belav bû.
Di raporê de hatiye gotin ku ji 27 endamên DAIŞ’ê 11 jê fermandarên asta yekem û duyemîn, 6 efserên asayîşê û 10 jî ji astên cuda yên bilind in.
Dîsa di rapora xwe ya taybet a 9’ê Cotmeha 2020’an de Navenda Ragihandinê ya Rojava nasnameya zêdetirî 40 çeteyên DAIŞ’ê yên berê ku ji aliyê dewleta Tirk a dagirker ve li herêmên dagirkirî hatine parastin, fînansekirin û perwerdekirin eşkere kir. Di raporê de hat ragihandin ku gelek fermandarên DAIŞ’ê û çeteyên wê di bin sîwana NSA ya di bin kontrola dewleta Tirk a dagirker de nasnameyên ku ji aliyê Komara Tirk a dagirker ve hatine derxistin û talîmatên MÎT’ê wergirtine, bikar anîne. Di sala 2019’an de jî Navenda Ragihandinê ya Rojava raporek berfireh weşand û bi dehan çeteyên berê yên DAIŞ’ê yên di nava komên çete yên dagirker ên dewleta Tirk ên li Efrînê de cih digirin, weşand. Di nav wan de mîrên berê, fermandar û şervanên cîhadîst bi rêvebirên xwe yên di îstîxbarata leşkerî ya Tirk de xebatên koordîne dikirin.
Di destpêka sala 2016’an de zêdetirî 25 hezar çeteyên DAIŞ’ê yên biyanî bi rêya dewleta Tirk a dagirker berê xwe dan Iraq û Sûriyeyê. Çeteyên DAIŞ’ê li kamp û malên ku MÎT’ê li Tirkiyeyê veqetandibûn şebekeyên nû ava kirin û ji Ewropa, Bakurê Amerîka û gelek deverên din di nava ‘Deriyê Cîhadê’ re derbasî herêmên ku DAIŞ lê tevdigerin. Rojnameya Guardianê belgeyên ku nîşan didin Tirkiye bi DAIŞ’ê re deriyê sînor ê fermî kiriye bi dest xist.
Serokê DAIŞ’ê Ebûbekir El Bexdadî ku di 27’ê Cotmeha 2019’an de li Idlibê di encama operasyoneke hevpar a DYA û Hêzên Sûriyeya Demokratîk (QSD) de hat kuştin, rasterast bi serokê faşîst Erdogan re di nava têkiliyan de bû û ev têkilî di navbera wan de hate parvekirin. Musteşarê wê demê yê MÎT’ê Hakan Fîdan û Serokê Daîreya Karên Taybet a MÎT’ê hate hînbûn ku albay Kemal Eskîntan ê teqawîtbûyî pêşkêş kiriye. Di dosyaya xwe ya taybet a bi navê “Têkiliyên DAIŞ-TC’ê yên Qeydkirî” ya ku me di 4’ê Mijdara 2019’an de amade kir de, me ev têkiliyên qirêj li kuderê ne û mînakên berbiçav eşkere kir.
Dewleta Tirk a dagirker ku ji bo armancên xwe yên qirêj li her derê çeteyên DAIŞ’ê bi kar tîne, tevî hemû desteka hevkarên PDK’ê li Herêmên Parastinê yên Medyayê encamek bi dest nexist û çeteyên DAIŞ’ê yên ku li Sûriye û herêmên dagirkirî tên xwedî kirin û perwerde kirin, xurt kir. Malpera me Lekolin.org di nûçeya xwe ya taybet a 15’ê Tîrmeha 2024’an de, navên serkirdeyên çeteyên DAIŞ’ê yek bi yek li heman nuqte, qereqol û eniyê de leşkerên dewleta Tirk a dagirker-PDK’ê û serçeteyên çeteyên DAIŞ’ê eşkere kir. Komên çete yên taybet ji herêmên Bakurê Sûriyeyê yên dagirkirî anîne.
Di dawiyê de, di malpera me Lekolin.org de nûçeya taybet a 13.11.2024; MÎT’ê diyar kir ku di 5’ê Mijdara 2024’an de çeteyên DAIŞ’ê yên bi nav û deng ên ku 6 meh in li kampa taybet a herêma Rîhaniyê perwerde dikirin, veguhestin Girê Spî. Hate hînbûn ku çeteyên DAIŞ’ê yên li kampê ji aliyê efserên dewleta Tirk a dagirker ve perwerdeya leşkerî ya giran dîtin, di nava komên çete yên di bin kontrola MÎT’ê de cih girtin û li herêmên Girê Sipî û Eyn Îsa li ser xetên têkiliyê bi cih bûn. Her wiha nasnameya çeteyên DAIŞ’ê yên li ser xetên têkiliyê bi cih bûne jî hatin eşkerekirin.
Mîlîtan RÊHAT
