30 Haziran 1996, Kürt Özgürlük Hareketi için unutulmaz bir tarih olarak kayıtlara geçti. Zilan, Dersim Cumhuriyet Meydanı’nda işgalci Türk ordusunun bayrak töreni sırasında gerçekleştirdiği fedai eylemiyle, yalnızca düşmana ağır bir darbe vurmakla kalmadı, aynı zamanda bir halkın özgürlük tutkusunu ve direniş iradesini tüm dünyaya haykırdı.
Bu eylem, 6 Mayıs 1996’da Önder Apo’ya yönelik Şam’daki suikast girişimine karşı Kürt halkının, özellikle de Kürt kadınlarının yükselen öfkesinin bir yansımasıydı. Zilan, bedenini bir silaha dönüştürerek, sömürgeci güçlere karşı “varız ve var olacağız” mesajını verdi.
Zilan’ın fedai eylemi, sıradan bir eylem olmaktan çok öteydi. Önder Apo’nun ifadesiyle, “Zilan, aşkın ve zaferin birleştirilmesinin adıdır.” Onun eylemi, yalnızca fiziksel bir direniş değil, aynı zamanda ideolojik, politik ve kültürel bir başkaldırıydı. Zilan, “Yaşam iddiam çok büyük, anlamlı bir yaşamın ve büyük bir eylemin sahibi olmak istiyorum” diyerek, özgürlük için yaşamın anlamını yeniden tanımladı. Bu sözler, onun yalnızca bir militan değil, aynı zamanda derin bir bilinç ve tutkuyla hareket eden bir özgürlük filozofu olduğunu gösterir. Zilan’ın fedailiği, Kürt kadın hareketinin temel taşlarından biri olan “Jin, Jiyan, Azadi” (Kadın, Yaşam, Özgürlük) sloganının ete kemiğe bürünmüş halidir.
ÖZGÜR KADIN ÇİZGİSİ
Zilan’ın eylemi, Kürt kadın hareketi için bir dönüm noktasıdır. Önder Apo’nun kadın özgürlük paradigmasının somut bir yansıması olarak, Zilan, erkek egemen sisteme karşı kadınların özgürlük mücadelesinde yeni bir sayfa açtı. PAJK Koordinasyonu, Zilan’ı “Kadın Kurtuluş İdeolojisi’nin somut uygulayıcısı” olarak tanımlar ve onun eylemini “kadın özgürlük tutkusunun, yurtseverliğin ve devrimci kadın duruşunun manifestosu” olarak nitelendirir. Zilan, yalnızca bir eylemci değil, aynı zamanda kadın ordulaşmasının ve partileşmesinin öncüsü olarak, özgür kadın kimliğinin şekillenmesinde yol gösterici oldu.
Zilan’ın özgür kadın duruşu, Neolitik dönemin tanrıça kültüründen ilham alarak, modern çağda kadınların tarihsel rollerini yeniden inşa etme çabasını temsil eder. Önder Apo, Zilan’ı “tanrıça” olarak nitelendirirken, onun Ortadoğu halklarının özgürlük baharını müjdeleyen bir sembol olduğunu vurgular: “Bin yıllardan beri düşürülen kadının, İştar’dan Zîlan’a kadar gelen sürecin tersine çevrilmesi, yani yücelmeye doğru dönüşmesi demektir.” Zilan, bu bağlamda, kadınların köleleştirilmiş konumuna karşı bir isyanın sembolü olarak, tarihsel bir hesaplaşmayı temsil eder. Onun eylemi, kadınların yalnızca toplumsal değil, aynı zamanda özgürlüklerini kazanma mücadelesinde bir ilham kaynağıdır.
Tanrıça Zilan’ın mirası, bugün YJA Star gerillalarının Zap, Avaşin ve Metina’daki destansı direnişlerinde, zindanlardaki direnişlerde ve toplumsal alanlarda demokratik modernite çizgisini inşa eden kadınların mücadelesinde yaşamaktadır. Zilan, özgür kadın duruşunu, cesaret, bilinç ve fedakârlıkla birleştirerek, kadınların özgürlük mücadelesinde öncü bir rol üstlenmesini sağlamıştır.
ÖNDER APO: BİR ÖZGÜRLÜK FELSEFESİ
Önder Apo’nun Zilan hakkındaki değerlendirmeleri, onun eyleminin yalnızca bir askeri eylem olmadığını, aynı zamanda derin bir ideolojik ve felsefi anlam taşıdığını ortaya koyar. Önder Apo, Zilan’ı “bir dünya gerçeği” olarak tanımlar ve onun kişiliğinin, halk ve insanlık değerlerinin en köklü savunucusu olduğunu belirtir. Tanrıça Zilan’ın eylemi, Önder Apo’nun özgürlük felsefesinde, yaşamın anlamını yeniden inşa etme çabalarının bir yansımasıdır. Yine şehid Zilan’ın eylemini “özgürlük manifestosu” olarak nitelendirirken, onun yalnızca Kürt halkı için değil, tüm insanlık için bir ilham kaynağı olduğunu vurgular.
Önder Apo, Zilan’ın fedai eylemini, “savaşın, örgütlülüğün, özgürlüğün, büyük yaşam tutkularının ve aşkın kişiliği” olarak değerlendirir. Tanrıça Zilan’ın yalnızca bir militan değil, aynı zamanda özgürlüğün estetik ve etik bir ifadesidir. Önder Apo’nun “Zilan, önünde eğilmesi gereken bir tanrıçadır” sözü, onun eyleminin, kadın özgürlüğünün ve insanlık değerlerinin yeniden doğuşunu simgelediğini ifade eder. Zilan, bu bağlamda, özgürlük mücadelesinde bir sembol olmanın ötesinde, bir yaşam felsefesi ve mücadele çizgisidir.
Önder Apo’nun Zilan yoldaşa yönelik bir diğer değerlendirmesi de, onun eyleminin, erkek egemen sisteme ve sömürgeci güçlere karşı bir başkaldırı olduğu yönündedir. Zilan’ın eylemi, “kadına dayatılan basit yaşam endişelerine” karşı bir isyan olarak, özgür ve anlamlı bir yaşam arayışını temsil eder. Zilan yalnızca bir eylemci değil, aynı zamanda bir ideolog ve özgürlük savaşçısıdır. Önder Apo’nun Zilan’ı “yaşamın zafer kişiliği” olarak tanımlaması, onun eyleminin, özgürlük mücadelesinde bir dönüm noktası olduğunu ve bu mücadelenin zaferle taçlanacağının bir müjdecisi olduğunu ifade eder.
ZİLAN’IN MİRASININ BUGÜNE YANSIMALARI
Şehid Zilan’ın fedai eylemi, Kürt Özgürlük Hareketi’nin ve özellikle kadın özgürlük mücadelesinin temel taşlarından biri haline gelmiştir. Onun mirası, bugün Kürdistan’ın dört parçasında, dağlarda, zindanlarda ve toplumsal alanlarda devam eden direnişlerde yaşamaktadır. YJA Star gerillaları, Zilan’ın çizgisini esas alarak, sömürgeci güçlere karşı mücadelelerini sürdürmekte ve onun fedai ruhunu yaşatmaktadır. Zilan’ın “yaşam iddiam çok büyük” sözü, bugün özgürlük için savaşan binlerce kadının sloganı haline gelmiştir.
Zilan’ın eylemi, aynı zamanda kadın özgürlük mücadelesinin evrensel bir boyut kazandığını ortaya koydu. Onun tanrıça kimliği, yalnızca Kürt kadınları için değil, tüm dünyada özgürlük arayışındaki kadınlar için bir ilham kaynağıdır. Zilan, erkek egemen sisteme karşı duruşuyla, kadınların özgürleşme sürecinde tarihsel bir rol oynadığını kanıtlamıştır.
Zilan, özgürlük manifestosunun yaşayan bir sembolü olarak, Kürt Özgürlük Hareketi’nin ve kadın özgürlük mücadelesinin en önemli figürlerinden biridir. Onun fedai eylemi, yalnızca bir askeri eylem değil, aynı zamanda özgürlüğün, aşkın ve zaferin birleştiği bir ideolojik duruştur. Önder Apo’nun Zilan hakkındaki değerlendirmeleri, onun eyleminin derin felsefi ve tarihsel anlamını ortaya koyar. Zilan, “tanrıça” kimliğiyle, kadınların özgürleşme mücadelesinde bir yol gösterici olmuş ve özgür yaşamın manifestosunu yazmıştır. Bugün, Zilan’ın çizgisi, Kürdistan’da ve dünyada özgürlük için savaşan kadınların mücadelesinde yaşamaya devam etmektedir. Onun mirası, “Jin, Jiyan, Azadi” felsefesinin temel taşı olarak, özgürlük mücadelesini zaferle taçlandırma sözüdür.
Leyla EGİD