NAVENDA NUÇEYAN – Artêşa Tirk a dagirker, cara yekemîn li ser navê ‘Çavdêriya Germ’ li Başûrê Kurdistan di sala 1983 dest bi êrîşê kir.
Êrîşa Duyem di sala 1984, êrîşa sêhem di sala 1986, êrîşa çarem di sala 1987, a pêncemîn di sala 1993, şêşem di sala 1995, heftemîn di sala 1997, heştemîn di sala 2007 û a nehemîn di sala 2008 ji nav axa herêmê Kurdistanê lî dijî Partiya Karkerên Kurdistan (PKK) hatin lidarxistin.
Her çiqasî operasyonên Dewleta Tirk heta sala 1993 di nav axa Başûrê Kurdistan de berdewam bu, lêbelê piştre Dewleta Tirk stratejiya xwe gûhert û di nav axa Başûrê Kurdistan de dest bi çêkirina baregehên leşkerî ê îstixbaratê kir. Heta niha nêzî 30 baregehên leşkerî û îstixbaratî li herêma Behdînan çêkirine û ji wêderê erîşê PKK pêktînin.
Artêşa Tirk a dagirker Sala 2018 Stratejiya Şerê Xwe Guhert
Artêşa Tirk a dagirker berê operasyonên bejahî û ezmanî lidar dixist û piştî demekî ji herêma operasyonê ji ber çalakiyên gerîla û di encama wendahiyên gran de vedikişiya. Lêbelê di sala 2018 Artêşa Tirk a dagirker stratejiya xwe guhert, bi awayekî her roj êrîşê ezmanî li ser gerîla û herêma Kurdistan tê dîtin û navber navber jî cihê nîştecihbuna hemwelatiyên sivîl jî tê bombebaran kirin.
‘’ Ji Aliyê Din Ve jî Stratejiya Xwe Ya Erazî Jî Guhertiye û Hewldide Navçe û Herêmên Başûrê Kurdistan Zêdetir Dagir Bike’’
Ji sala 2018’an ve devleta dagirker a Tirk çavê xwe zêdetir berdaye Biradost û hejmarek navçe û gundên wê deverê dagirkiriye, ku ev navçe û herêm evin:
Lêlkan,Nawmêrgan, Xelkere, Bîlasîn, Xelîfan, Gelî Reş, Araqa, Xeme, Bezîn, Bênavok, Çinaro, Şaxî Kitkin, Reşmale, Şapan, Kanî Reş, Qongire û Sosin.
Devleta Tirk 3 Xetê Şer Çêkiriye û Dixwaze Pêşve Biçe
Xeta Yekem;
Xeta yekem, ji herêma Hezex û Cizîr li parêzgeha Şirnex ji Bakur destpê dike û heyanî navçeya Şemzînan dirêj dibe û ji wir jî digihêje parêzgeha Urmiye ya bi ser Rojhilatê Kurdistan, her wiha ev xet ji sînorê navçeya Rûbarokê Şemzînan derbasî Başûrê Kurdistan dibe û li herêma Barzan belav dibe. Ev xet hemû sînorê navbera Bakur û Başûr digre nav xwe. Armanc ji wê xetê eve ku pêşiya hemû tevgerên Gerlia a li ser Bakur were girtin û peywendiya hêzên gerîla ên li Başûrê Kurdistan li gel hêzên hûndir ên Bakur were girtin. Herwiha armanca ji xeta yekem eve ku li gel xeta duyem hevdu bigrin.
Xeta Duyem;
Ev xet jî ji sînorê Hezex destpê dike, lê belê wê carê ji sînora navçeya Zaxo derbasî Başûr Kurdistan dibe û ber bi Batufa, Amîdî dirêj dibe. Ji wir jî ber bi Dêrelok û Şiladizê dewam dike ta ku digihîje devera Barzan ku bi dehan baregehên leşkerî û îstihbaratî têde hatiye çêkirin. Hewl tê dayîn ku vê xetê bi xeta yekem re girê bidin.
Xeta Sêyemîn;
Xeta Sêyem ji Zaxo derbasî Başûrê Kurdistan dibe. Lê belê wê carê ji biniya xeta duyem ve destpê dike û heta çiyayên nêz ên navenda bajarê Dihok dewam dike. Her çiqas ku Leşkerên Tirk li ser wê xetê pir pêşve neçune jî, hêla Sêyem ji bo Bakirman û ji wîr jî ber bi Akrê ta Rewandûz û Soran dewam dike.
Li gor plan û Stratejiya ku li gor wê arteşa Tirk xwe tevger dike, ger bi temamî serbikeve, devera Behdînan û beşek ji herêmên çiyayî ya parêzgeha Hewlêr dikeve bin destê dewleta dagirker a Tirk û bihêz dibe ku hemû sînorê Başûrê Kurdistan ên bi Başûr re dixe nav astengiyan.
Armanca Tirkan Ji Zînê Wertê Çiye?
Zînê Wertê ji aliyê jeopolitîk ve xwediyê pêgehekî pir stratejîke. Ji bakur û bakurê Rojhilat devera Biradost, Qendîl, Xakurk, Xinêrê, Zap, Avaşîn, Metîna û Garê dibîne.
Ji milê rojava û bakurê rojava Soran, Rewanduz û Çiyayê Karox dibîne.
Ji milê bakur û Başûr rojhilat ve jî Îdareya Raperîn û Enzê û zincîra çiyayê Qandîl hetanî digihîje Qeladizê dibîne.
Ji ber wê Devleta Dagirker a Tirk niha çavê xwe berdaye wê herêmê û eger baregeha çavdêrî li wê herêmê çê bike, di navbera Bakur û Başûrê Kurdistan’de dikare bibe astengiyekî mezin. Ji aliyê din ve jî ji 3 xetên din ku li jor behsa wan hat kirin, dikare were nava axa Başûrê Kurdistan û ji aliyê êrîşên bejahî ve jî hîn zêdetir dibe xwediyê derfetan.
Li Zînê Wertê Çi Qewimî?
18 meha derbas buyî, hêzekî wezareta pêşmerge ku fermandarê wan yekê ser bi Partiya Demokrat A Kurdistan (PDK) ye çûn Zînê Wertê û bicîhbun. Yekitiya Niştîmanî Kurdistan (YNK) jî piştî wê baregeha xwe ya kevin ku berê berda bû, dîsa avakir û pêşmergeyên xwe bir wêderê.
Helwesta PKK ewe ku hetanî hêzekî hevbeş ê YNK û PDK neçin wir, PKK ji wir naçin.
Dewleta Tirk Li Zînê Wertê Bi Cîh Bibe Xeteriya Li Ser Herêmê Çiye?
Ev yek di demên pêş de di îhtimala ku Dewleta Tirk a dagirker ji bo xeyalên xwe ên bi giştî dagirkirina Başûrê Kurdistan û avakirina Osmaniya nû de jê re derfetek pir mezin çê dike.
Li gorî ku artêşa dagirker a Tirk bi awayekî lez xwe di nav axa Başûr de belav dike, ger xwe li Zînê Wertê de jî bicîh bike, tiştek bi navê serweriya axa Başûrê Kurdistan namîne. Devleta dagirker a Tirk kuderê bigre yekser baregehê xwe ên leşkerî çê dike.
Ji aliyê din ve jî hatina arteşa dagirker a Tirk nav axa Başûrê Kurdistan zemîn vedike ku Îran û welatên derdor jî li ser Başûr Kurdistan zêde gaviyan bikin.
Bi wî rengî Başûr Kurdistan jî dibe cihê tesfiyekirina pirsgirêkên herêmî û metirsî li ser gund û bajarokên navçeyên sînorî zêde dibe. Di dema derbas buyî de hat dîtin ku di encama politîkayên de PDK bi dehan hemwelatiyên sivîl şehîd bun. Lê mixabin PDK bi daxuyaniyên xwe PKK tawanbar dike û pêşniyarê lê dike ku ji bo Kurdan xebat neke û weke partiyekî bi nav Kurdî biçe Bakur û li gor siyasetên rejîma Tirk tevbigere.
Partiya Demokrat a Kurdistan PDK Çi Dike?
Ji bo alozî û tevlîheviyên di Zînê Wertê de rû dane PDK di helwestê xwe ê ku rê li aloziyên hîn mezintir vedike de bi israre. Serokê Herêma Kurdistan Mesrur Barzanî di daxuyaniya xwe de anî ziman ku hêzên di Zînê Wertê de bi cîh bûne hêzên girêdayî wezareta pêşmerge ye.
Wezareta Pêşmerge li gor armanc û plansaziya xwe pêwîst bû ji Pêşmergeyên PDK û YNK ava bibe û wek hêzekî hevbeş di xaka Başûrê Kurdistan de dest bi erkên xwe bike. Lê berovajiyê daxuyaniya Serokê Herêma Başûrê Kurdistan Mesrur Barzanî, YNK hêzên girêdayî xwe rê kir herêmê.
Ev yek jî daxuyaniya Serokê Herêmê piştrast nake û dide xûyakirin ku Serokê Herêma Başûrê Kurdistan, ne rast diaxive. Ev yek dide nîşan ku ew wek PDK li ser navê Hikumeta Herêma Kurdistan bi Dewleta Dagirker re li hev kirine û hewil didin xaka Başûrê Kurdistan ji hev parçe bikin.
Li gel hemû kiryarên xwe ên ku rê li dagirkirina Başûrê Kurdistan vedike de Partiya Demokrat a Kurdistan piştî daxuyaniya Koma Civakên Kurdistan (KCK) daxuyanî da û di daxuyaniya xwe de PKK tawanbar kir.
PDK bi van kiryar û helwestên xwe dixwaze hemû hêzên Kurdistanî an êrîşê wê bikin û hêzên dagirker armanca xwe bi riya xwîn rijandinê pêk bîne an jî dixwaze hêzên Kurdistan ên li herêmê ev helwesta wê qebûl bikin û bi rêya dirêj Başûrê Kurdistan bixe bin serweriya hêzên dijminê Kurdistan.
Navenda Lêkolînên Stratejîk a Kurdistanê
www.lekolin.com – www.lekolin.org – www.lekolin.net –
www.lekolin.info -www.navendalekolin.com -http://kursam.org/index.html-
http://kursam.net/index.html
