12 Nisan 2014 Cumartesi Saat 17:10
21 Ocak günü Rojava’da kanton özerk bölge yönetimleri ilan edildi. Daha önce İsviçre … de de uygulanan bu sistem farklı halkların özgürlüğü, eşitliği temelinde oluşturuldu. Demokratik Özerklik sisteminde kurulan Rojava Kanton özerk yönetimlerinin ve Demokratik Özerkliğin ne olduğu üzerinde durmak sistemin daha iyi anlaşılması açısından yararlı olacaktır.
Demokratik Özerkliğin önemini, ‘Ulus Ruhsa, Demokratik Özerklik Bedendir’ şeklinde dile getiren Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan Demokratik Özerklik sistemini şu şekilde anlatıyor
“Demokratik özerklik kurumları kapsamlıdır. Kültürel, ekonomik, siyasi, hukuki, güvenlik ve diplomasi her konuda derin tartışmalar yapılabilir. Demokratik özerklik, demokratik ulusla ruh ve beden gibidir. Demokratik ulus ruhsa, demokratik özerklik bedendir. Yani demokratik özerklik bedense demokratik ulus ruhtur, birbirlerini bu şekilde tamamlarlar, birbirlerinden ayrılmazlar. Ruh-beden ilişkisi de bu şekildedir. Beden olmazsa ruh, ruh olmazsa beden olmaz. Demokratik ulus olmazsa demokratik özerklik olmaz, demokratik özerklik olmazsa demokratik ulus olmaz.
Bizim ortaya koyduğumuz demokratik özerklik projesi etnisiteye ve coğrafi sınırlara dayanmıyor. Bizim demokratik özerklik anlayışımızda tek etnisite anlayışı, tek coğrafya anlayışı yok. Bizim ortaya koyduğumuz demokratik özerklik modeli tek başına Kürtlüğe, Türklüğe, Araplığa dayanmıyor. Demokrasiye dayanıyor. Örneğin Hatay’da, Adana’da da bir demokratik özerklik kurulabilir. Orada Araplar kendilerini ağırlıklı ifade ederler. Bizim demokratik özerklik anlayışımız tek bir inanca da dayanmıyor. Halklara dayanıyor, hatta tek başına halklar diye ifade etmem de eksik kalır. Değişik toplumsal tabakalara, toplumsal sınıflara, toplumsal kesimlere dayanır.
Rojava’da Demokratik Özerklik
Demokratik Özerklik, ulus devlet, askeri, dini, egemenlik yerine halkın egemenliğini esas alır. Bütün toplumsal, kültürel, ulus ve ırkların kurum ve kuruluşları aracılığıyla kendilerini ifade etmeleri için demokratik bir ortam oluşturur. Suriye sınırlarına saygı, insan hakları ölçüleri, ülke içi ve uluslararası barışın sağlanmasını sağlar.
Irk, din, ulus, inanç, mezhep, cins ayrımı yapmadan Adalet, özgürlük ve demokrasi için ekolojik, eşit bir toplumun unsurlarını gözetir. Demokratik toplumun siyasi, ahlaki kuruluşlarının çoğulcu, ortak yaşamın görevlerine ulaşmasını sağlar. Kadın ve çocuk haklarına saygıyı esas alır. Öz savunma ve meşru savunma temelinde din ve inanç özgürlüğüne önem verir. Demokratik Özerklik sistemi içerisinde bulunan Arap, Süryani, Asuri, Kildani, Arami, Türkmen, Ermeni, Çeçen halkının kendi iradesiyle özgür yaşamalarını sağlar. Suriye’deki Kürt, Arap, Ermen, Çeçen gibi halkların oluşturduğu oluşumlar demokratik özerk yönetim çerçevesinde demokratik uygar toplum için bir araya gelir.
Özerk yönetim, Batı Kürdistan’ın korunmasından siyasete kültür sanat çizgisi, demokratik toplum için bir model oluşturur ve ortak yaşamı ortaya çıkartır.
Buna göre, demokratik özerk yönetimler Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın önerdiği 8 başlık üzerine kuruludur.
Bunlar Hukuk Komisyonu, Sosyo-Ekonomik Komisyon, Misak-ı Milli Komisyonu, Kadın Özgürlüğü Komisyonu, Ekoloji Komisyonu, Sivil Toplum Komisyonu, Güvenlik Komisyonu, Hakikatleri Araştırma ve İzleme Komisyonu.
Rojava Demokratik Özerk Kantonlar
Demokratik özerk sistemin yaşam bulduğu alan Rojava’dır. Özerk yönetim bölgeleri (kantonları), halk seçilmiş kurum ve meclisler aracılığıyla kendisini yönetir. Özerk yönetim siyasi partiler, halk meclisleri, etnik ve inanç grupları temsilcilerinden oluşur. Yönetim tabandan örgütlenir. Buna göre,
Köy, belde, ilçe, mahalle ve kentlerde halk meclisleri ve komünleri oluşturulur. Köy meclisleri temsilcilerinden belde, beldelerin temsilcilerinden ilçeler, ilçe mahalle temsilcilerinden ise kent meclisleri oluşur. Yine kent meclislerinin içinde ayrıca siyasi partiler, etnik ve inanç grupları, kadın ve gençlik meclis ve örgütleri, sivil toplum örgütleri yer alır. Özerk sistemde her etnik ve inanç grubu ile gençlik ve kadın, yine sivil toplum örgütleri ve meslek grupları da örgütlenmelere giderek, meclisler içerisinde yer alır. Kent meclislerinin temsilcilerinden de özerk bölgelerin genel meclisleri oluşur. Aynı zamanda yasama meclisi olan özerk bölge meclisleri de bölge yönetimi (hükümet) oluşturur. Yönetim siyasi parti etnik kültürel ve dini yapıların temsil oranlarına göre belirlenir.
Dil, kültür, eğitim, inanç, etnik farklılıklar gözetilerek demokratik ilkelerin esas alındığı özerk sistemde yönetim elit bir kesimin elinde olmayıp kadın erkek eşitliğine dayalı, eş başkanlık olarak ifadesini bulur. Eşbaşkanlık sistemi ve kadın örgütlenmesi oturuncaya kadar da pozitif ayrımcılık esas alınır.
Sistemin inşasında yönetim bütün yapıların temsilcilerinden atama yoluyla oluşurken, daha sonra ise seçim ile belirlenir. Seçimlere ise, her kesim kendi adayları ile katılır.
Demokratik Özerk bölgeler coğrafik, kültürel ve etnik farklılıklara göre artabilir, azalabilir. Özerk bölgeler farklı şekillerde (kanton, bölge vb) de isimlendirilebilir.
Demokratik Özerk yönetim kantonları bölge meclislerini seçim ile belirler.
Demokrasi temelinde kurulan bütün meclisler ve yürütme organlarının temeli halktır. Bir grup ya da kişinin hegemonyasını kabul etmez. Suriye’nin, özgür, demokrat ve bağımsız bir şekilde parlamenter, çoğulcu, demokratik bir yönetim şeklini esas almasını hedefler. Demokratik Özerk yönetim bölgeleri ya da kantonları Suriye toprak bütünlüğünün bir parçasıdır Cizîre Bölgesinin yönetim merkezi de Qamişlo’dur,
Cizre kantonu ortak bölgedir. Bölge içerisinde Kürt, Arap, Süryani, Ermen, Çeçen halkları ve İslam, Hristiyan, Ezidi inancına sahip oluşumlar birbirlerine saygı çerçevesinde ortak şekilde yaşarlar.
Demokratik Özerk yönetim kantonları, Yasama Meclisi, Yürütme Meclisi, Yüksek Seçim Kurulu, Yüksek Anayasa Mahkemesi Dadgiha Makzagonî a Bilind, Bölgesel Meclisler olarak sistemi yürütür. Anayasa mahkemesi önünde bütün kişi ve oluşumların görev ve hakları eşittir. Demokratik Özerk yönetimlerdeki bütün kantonlar, bölgesel işlerini kendi özgür iradeleriyle yürütme ve meclislerini kurma hakkına sahiptir.
Cizre bölgesi resmi dili Kürtçe, Arapça ve Süryanice olarak belirlenmiştir. Bunun dışında bütün oluşumların anadilleriyle eğitim görme hakkı vardır.
Bu yönetim şekli Suriye Demokratik Özerklik yönetiminin örneğidir. Gelecekteki bir Suriye’nin bir parçasıdır.
Demokratik Özerk yönetimi rejimin önceki ırkçı iktidarını kaldırıp zarar gören vatandaşlara yardım eder. Yekîneyên Parastina Gel (YPG), ulusal bir kurum olarak her üç kantonu Meşru savunma temelinde korumaktan sorumludur. Halkın çıkarlarına hizmet eder. Asayiş genel yönetimi, iç güvenlikten sorumludur. Demokratik Özerk yönetim, uluslararası anlaşmalara göre, insan haklarını ve değerlerini belirler. Yönetimlerde en önemli değer özgürlük olarak ele alınır. Herkesin kendi dili, dini, mezhebi, inancına göre yaşama hakkı vardır. Yine herkes ekolojik toplum unsurlarına göre yaşama hakkına sahiptir. Kadınların siyasi, toplumsal, ekonomik, kültürel ve yaşamın her alanında hakkı vardır. Kanton yönetimi süresi 4 yıldır. And içtikten sonra başlar.
Zübeyde Zilan
Kürdistan Stratejik Araştırmalar Merkezi
www.lekolin.org – www.navendalekolin.com – www.lekolin.net – www.lekolin.info
